Zorgethiek ook intercultureel?

Iedereen heeft wel enig besef dat zorg in belangrijke mate intergenerationeel is. Immers, voor ieder van ons is zorg gedragen in de eerste fase van ons leven en de ‘vergrijzing’ brengt sterker dan vroeger mee dat kinderen in hun volwassen jaren voor hun ouders zorgen. We leren daaruit dat het in zorg om verhoudingen gaat, om zich ‘verhouden tot’. Hier ligt ook een sleutel om toegang te krijgen tot zorg in een interculturele gestalte: het gaat om de verhouding tot anderen die precies ‘anders’ overkomen door verschil in culturele achtergrond en de beleving van identiteit. En die verhouding begint daarom ook met een houding: open, uitnodigend en met interesse voor het inter-culturele!

De Leuvense godsdienstpsycholoog en –filosoof Antoon Vergote zegde het al in de jaren ’70 van de twintigste eeuw: “De grote uitdaging voor de 21e eeuw wordt het uithouden van pluraliteit en deze vruchtbaar maken”. Dat is inderdaad onze situatie vandaag, en in het vruchtbaar maken van culturele pluraliteit ligt de uitdaging voor een zorgethiek die zich niet verstaat als registratie van verschillen en een technische regeling ervan (bijvoorbeeld via ‘marktwerking’ en respect voor ‘autonomie’ van anderen). Zorgethiek is ten gronde ethiek en steekt daardoor mee in in de reflectie over ‘het goede’ en de normatieve kanten van ons handelen. Een interculturele houding omvat daarom ook een handelingstheorie die de bouwstenen onderzoekt voor de praktische kanten van een interculturele zorgethiek. Hier is dus werk aan de winkel!

Interculturele zorgethiek en gender

Vanuit haar ontstaansgeschiedenis en eigen dynamiek heeft zorgethiek steeds bijzondere aandacht gehad voor de wijze waarop zorgpraktijken via genderlijnen werden ingevuld. Hier ligt voor een interculturele zorgethiek een bijzondere opdracht in het bij elkaar brengen van inzichten uit genderstudies en de reflectie op zorg, bijvoorbeeld in termen van erkenning. Een concrete onderzoeksvraag ligt op het terrein van de ontplooiing van genderstudies en zorg bij moslims en hoe van daaruit ook deze culturele pluraliteit vruchtbaar kan worden.

Dr. Jan Jans is directeur van het Centrum voor Interculturele Ethiek, dat gevestigd is aan de Faculteit Geesteswetenschappen van de Universiteit van Tilburg.