Samenvatting van een klein onderzoek in het kader van het vak Veldverkenning en veldonderzoek, ZEB 2011, onder begeleiding van prof.dr. Anne Goossensen.
Onderzoeker/student: Jeannet van de Kamp
Doel van het onderzoek
In Nederlandse verpleeghuizen wordt aan het voorkómen of beperken van incontinentie bij bewoners over het algemeen weinig gedaan. Incontinentie lijkt een vanzelfsprekend gegeven bij ouderdom en het afnemen van fysieke en cognitieve vaardigheden. Binnen de Cliëntenraad van Verpleeghuis X wordt deze vanzelfsprekendheid bekritiseerd. De leden noemen het gebruik van inco’s bij bewoners die niet- of gedeeltelijk incontinent zijn, ‘onwaardig’. Zij bepleiten een preventief incontinentiebeleid omdat zij merken dat zowel bewoners als hun naasten, incontinentie in veel gevallen als een zware emotionele last ervaren. Een last die toeneemt als niet al het mogelijke gedaan is om dit ongewenste te voorkómen. Het doel van dit onderzoek is dieper inzicht te krijgen in de beleving en betekenis van (in)continentie voor bewoners en hun naasten in Verpleeghuis X. Vanuit het verkregen inzicht wordt tevens zichtbaar wat nodig is om (in)continentiebeleid ‘waardig’ te laten zijn. Het onderzoek beoogt een bijdrage te leveren aan het vermeerderen van kennis over dit specifieke aspect van zorg in een verpleeghuis in de context van wat ervaren wordt als moreel goede zorg.
Type onderzoek
Dit is een empirisch, kwalitatief, fenomenologisch onderzoek. Via een diepte-interview met één van de leden en twee focusgroep-interviews met Cliëntenraad leden worden de ervaringen en duidingen van bewoners rond het gangbare (in)continentiebeleid opgediept. Dit type onderzoek kan bij uitstek beleving en betekenis van een fenomeen bij de doelgroep aan het licht kan brengen. De onderzoeksvraag luidt: Welke betekenis heeft het huidige incontinentiebeleid van Verpleeghuis X voor de bewoners en hun naasten?
Resultaten
In vier thema’s worden beleving en betekenis van (in)continentie omschreven.
1 Een soort fabrieksmatige benadering: Hierin staat centraal hoe de benadering van (in)continentie op instellingsniveau (beleid) en in de zorgpraktijk (verpleeghuisarts, incontinentiedeskundige, verzorgenden) wordt ervaren en geduid door bewoners en naasten. Een benadering die als afstandelijk, instrumenteel en probleem-ontkennend wordt ervaren. Bewoners worden ingevoegd in het systeem dat uitgaat van incontinentie. Alleen diegenen die mobiel zijn en geringe hulp behoeven bij de toiletgang zijn continent. Bedlegerigen of rolstoelafhankelijke bewoners krijgen incontinentiemateriaal of een verblijfskatheter.
2 (On)waardig: Wat door de fabrieksmatige aanpak van (in)continentie wordt gemist, is de beleving van de bewoner. Dit beleid wordt door bewoners en naasten regelmatig als ‘onwaardig’ en leed-toevoegend geduid.
3 Zien: Waar gaat de aandacht op instellingsniveau en in het primaire zorgproces naar uit? Welke zorg wordt door bewoners en naasten ervaren als goede zorg, waarbij zij zich gezien en gehoord voelen? Hier ligt de focus op wat wel en niet gezien wordt waar het de benodigde goede zorg betreft op het terrein van (in)continentie.
4 Onmacht: Onmacht leidt op alle niveaus van de instelling en bij bewoners en naasten tot passiviteit en het niet onderling bespreken van het vigerende (in)continentiebeleid. Maar die op voorhand veronderstelde onmacht om iets aan het gangbare beleid te veranderen is niet in alle opzichten reëel.
Door de vier thema’s heen loopt als rode draad het belang van het zíen (door instelling en verzorgenden) van de ervaren pijn (bij bewoners en naasten) bij verlies van continentie en bij volledige incontinentie. Een ervaring die geduid wordt als onwaardig, vernederend en beschamend en die versterkt (of verminderd) kan worden door hoe ermee omgegaan wordt in het verpleeghuis. Het zíen van die ervaring brengt de waarde van continentie en continentiebehoud in beeld, die verbonden is met de beleving en duiding van ‘waardigheid’.
[button link=”https://www.zorgethiek.nu/wp-content/uploads/2013/10/onderzoek-veldverkenning-JvdKamp.pdf” bg_color=”#003566″]Download Onderzoeksverslag (PDF)[/button]
0 reacties