‘Voltooid leven’ schetst te rooskleurig beeld

Ouderen die een eind aan hun leven willen maken omdat ze dat voltooid achten, voelen zich eigenlijk vooral eenzaam en overbodig, en zijn bang om afhankelijk te worden. Dat blijkt uit promotieonderzoek van Els van Wijngaarden, dat zij verricht aan de Universiteit voor Humanistiek. De term ‘voltooid leven’ schetst een te rooskleurig beeld, legt de onderzoekster uit aan dagblad Trouw.

Voltooid leven

Els van Wijngaarden verricht promotieonderzoek naar de thematiek van het ‘voltooid leven’. Hiertoe nam zij  diepte-interviews af bij 25 ouderen, die hun leven als ‘voltooid’ beschouwden en de wens hebben om hun levenseinde zelf te bepalen. Niet eerder zijn in Nederland de beweegredenen van ouderen die hun leven te willen beëindigen vanwege niet-medische redenen, zo intensief onderzocht.

In de gesprekken met ouderen hoorde Van Wijngaarden telkens dezelfde vijf klachten: eenzaamheid, er niet meer toe doen, het onvermogen om zichzelf te uiten, geestelijke of lichamelijke vermoeidheid en een aversie tegen afhankelijkheid. Ouderen voelden zich soms een blok aan het been van hun kinderen, niet meer van belang, gemarginaliseerd. Ze waren hun connectie met de wereld kwijtgeraakt. “Alsof je door een omgekeerde verrekijker naar de wereld kijkt”, vatte een van hen het samen.[pullquote]Alsof je door een omgekeerde verrekijker naar de wereld kijkt[/pullquote]

Interview

Van Wijngaarden vertelt Trouw: “De gesprekken hebben me aangegrepen. Deze ouderen zien zichzelf als autonome mensen die zelf willen bepalen of ze een einde aan hun leven maken…. Maar ze voelden zich ook kwetsbaar en heel afhankelijk, en hebben het gevoel dat ze er niet meer toe doen. Die dubbelzinnigheid, daar hoor je weinig over…”

Het begrip ‘voltooid leven’ wekt volgens haar ten onrechte de indruk dat ouderen die om die reden hun leven willen beëindigen, vinden dat het wel mooi is geweest. “In het publieke debat wordt voltooid leven gezien als een voldongen feit, waar we een regeling voor moeten treffen. Daarmee poetsen we belangrijke maatschappelijke problemen weg.”

In de media

Els van Wijngaarden is docent ethiek aan de Hogeschool Windesheim en onderzoeker aan de Universiteit voor Humanistiek. Ze schreef met Carlo Leget en Anne Goossensen een artikel, dat deze week gepubliceerd zal worden in Social Science and Medicine:

Wijngaarden, E.J. van, Leget, C.J.W., Goossensen, A. (2015). Ready to give up on life: the lived experience of elderly people who feel life is accomplished and no longer worth living, Social Science and Medicine, doi:10.1016/j.socscimed.2015.05.015 .

Hier leest u het Opiniestuk dat zij schreef met Carlo Leget op UvH.nl.
Hier leest u het nieuwsbericht in Trouw. Zaterdag 9 mei verscheen ook een interview met Els van Wijngaarden.
Hier kunt u de uitzending van Arena ‘Zelfdoding bij levensmoeheid’ op NPO terugkijken.

Bron: UvH