Samenvatting van een klein empirisch onderzoek in het kader van het vak Veldverkenning en veldonderzoek, ZEB 2012, onder begeleiding van prof.dr. Anne Goossensen.
Onderzoeker/student: Heidi De Clerq
In het woonzorgcentrum waar het onderzoek doorgaat, wil men zorgen voor ouderen vanuit een integraal, holistisch mensbeeld, met oog voor het fysische, psychische, sociale en spirituele welzijn van ouderen met dementie. Wanneer men geconfronteerd wordt met deze ouderen kan men de vraag stellen of het nog zin heeft hen een spiritueel aanbod aan te reiken. Hebben ze nog een spirituele beleving die zorg vraagt? In het verlengde daarvan leeft de vraag welke gedragingen van de pastor faciliterend zijn om ouderen met dementie te bereiken.
Het betreft een kwalitatief etnografisch onderzoek uitgevoerd door middel van observaties van pastorale activiteiten met ouderen met dementie. Tijdens het onderzoek werden de (non-) verbale responsen van de betrokken residenten gelegd naast een theoretisch begrip van “spiritualiteit”. Onderzocht zijn liturgische handelingen en enkele spelen met verwijzing naar religieuze en spirituele beleving bij ouderen. De resultaten worden gepresenteerd aan de hand van de thema’s: rituele handelingen, belang van herkenbaarheid, gebedshoudingen, communicatie, houdingen en verborgen diepte.
Zichtbaar werd dat de spelen (zoals een ontwikkeld levensloopspel) of liturgische handeling een link leggen naar het spirituele, maar dit is niet genoeg voor het plaatsvinden van aansluiting bij iemad met dementie. Het onderzoek toont dat er meer nodig is. Om aansluiting te vinden bij ouderen is de herkenbaarheid van het spiritueel aanbod belangrijk, evenals een presente houding, de manier van communiceren, aandacht voor de persoon en het levensverhaal. Kijkend naar de afzonderlijk onderzochte vormen, toont het onderzoek een mismatch bij de spelvorm als spiritueel aanbod. Dit hing samen met dat de pastor zijn eigen agenda volgde en te sterk gericht was op het willen vernemen van bepaalde zaken. Binnen de liturgische handelingen werd geen mismatch waargenomen, mogelijk ook omdat daar de persoonlijke toevoeging van de pastor minder van belang was, omdat het ritueel ‘an zich’ een krachtige werking had.
Ook gedeeltelijke mismatches of vormen van gedeeltelijke aansluiting werden waargenomen. In dit onderzoek was dat zichtbaar als een pastor die niet helemaal ‘present’is, maar wel een reactie krijgt van de bewoner. Bij een volledige match blijkt de “verborgen diepte” bij bewoners naar boven te kunnen komen.
0 reacties