Vensters op het mooie leven

Op 25 maart wordt in het Stadsklooster Utrecht het boek Vensters op het mooie leven van Jacqueline Kool gepresenteerd. Kool is belangenbehartiger, adviseur en onderzoeker op het gebied van leven met beperkingen. Hoogleraar zorgethiek Carlo Leget las haar boek stiekem al.

Soms lees je een boek dat je doet binnengaan in een ruimte waar het goed toeven is. De sfeer is prettig, het is opgeruimd, er is voldoende rust, maar ook voldoende spanning: de boeken van Murakami hebben deze werking op mij en ik vind het altijd jammer als ze uit zijn, en mijn kleine innerlijke vakantie weer voorbij is.

Binnenwereld

Bij het lezen van Jacqueline Kools Vensters op het mooie leven had ik een vergelijkbare ervaring. Het boek geeft je door vier verschillende vensters toegang tot de binnenwereld van Jacqueline, en in die binnenwereld is het goed toeven. Het is een wereld waarin met veel fijnzinnigheid, menselijkheid, compassie en humor thema’s worden aangesneden waarmee deze voelende denker en levenskunstenaar zich de afgelopen drie decennia heeft beziggehouden.

‘Mensen met makke’

Wie een boek als dit probeert in te delen in een genre komt er niet helemaal uit. Het is een heel persoonlijk boek en tegelijkertijd een politiek boek; het is een boek dat je raakt maar ook aan het denken zet; en het is bovenal een boek dat je helpt om op een nieuwe manier naar de wereld te kijken. De vensters op het mooie leven voeren door de geleefde ervaringen van Jacqueline via een kritische reflectie tot een nieuwe blik op onze samenleving, en de wijze waarop ‘mensen met makke’ daar al dan geen plaats in krijgen. Misschien is de onmogelijkheid dit boek in een vakje te plaatsen wel een weerspiegeling van wat het wil bewerken: een doorbreken van denken in hokjes, en het leggen van vernieuwende verbindingen.

Ruimhartige denkkracht

Tijdens het lezen van dit boek vielen me twee dingen op. In de eerste plaats: Jacqueline maakt het zich nergens gemakkelijk. Ze voert nooit een pleidooi in één richting, maar is altijd bereid ook tegen zichzelf in te denken. Ze blijft kritisch, ook op haar eigen positie, en laat zien dat ze met een ruimhartige denkkracht in staat is om maximaal recht te doen aan haar gesprekspartners. In de tweede plaats: de toon van haar betoog wordt nergens venijnig, kwetsend of latent agressief. Hoewel de thema’s soms aanleiding geven om boos te worden, verraadt haar tekst niets van de pijn, het verdriet, en de strijd die tot een zo diepmenselijke en fijnzinnige wijze van kijken geleid hebben. Jacqueline voert haar pen met een soevereiniteit die voorbeeldig is en haar uitnodigende en verbindende werking op de lezer niet mist.

Zingeving, verbondenheid, lichamelijkheid en kunst

De vier thema’s die als venster gekozen zijn, hangen met elkaar samen, zo stelt Jacqueline bij hun introductie aan het begin van het boek. Als lezer wordt die ervaring voortdurend bevestigd: wie door het ene kijkraam kijkt, ziet ook de andere thema’s steeds weer verschijnen. En met de keuze voor deze vier denkramen helpt ze ons ook om op een verfrissende manier te kijken naar een samenleving die in veel opzichten niet menselijker is geworden in de afgelopen 30 jaar. Zingeving, verbondenheid, lichamelijkheid en kunst: het zijn vier thema’s die ofwel toenemend onder druk zijn komen te staan, of zich zo ontwikkeld hebben dat ze vol paradoxen zitten.

Esthetische toegang

Het goede leven waar Jacqueline naar op zoek is, komt misschien het dichtste bij Paul Ricoeurs omschrijving van de ethische intentie: een goed leven, met en voor anderen, binnen rechtvaardige instituties. In die zin is dit boek dan ook een door en door (politiek) ethisch boek, en vindt het theoretisch onderdak bij zowel de zorgethiek als disability studies, zonder daarmee onrecht te willen doen aan de feministische en theologische wortels. Wat kenmerkend is voor al deze stromingen is de waarde die zij toekennen aan verschillende soorten van kennis. En ook wat dat betreft is dit een rijk boek, dat ons bovendien via de opgenomen collages en poëzie op een esthetische wijze toegang geeft tot de thematiek.

Cadeau

Vensters op het mooie leven is een groot cadeau aan een samenleving die op veel terreinen de weg kwijt is. Het nodigt uit om te vertoeven in een denkruimte die je kijk op de werkelijkheid kan veranderen. Ik hoop van harte dat het die werking mag hebben voor een grote kring van lezers. Ik wens al die lezers een heilzaam verblijf in dit ‘kuuroord’, en de ontdekking van vele toegangen tot levenskunst, met en voor anderen, binnen rechtvaardige instituties.

Meer informatie over de boekpresentatie vind je in deze uitnodiging.