Thesis Teun Toebes: De verlichting van samenleven

Human Forever is de nieuwe documentaire van oud UvH-student Teun Toebes. Vandaag gaat die film in première. Een verblijf in een psychiatrisch ziekenhuis in Moldavië maakte zoveel indruk dat Teun besloot er zijn scriptie over te schrijven. Zijn thesis staat nu op de Wall of Fame van zorgethiek.nu.

Wie ben je?

Mijn naam is Teun Toebes in 1999 geboren in Best. Het is mijn missie om de levenskwaliteit van mensen met dementie te verbeteren. Daarom ben ik ruim drie jaar geleden op de gesloten afdeling van een verpleeghuis gaan wonen. Tegelijkertijd ben ik gestart met de Master Zorgethiek en Beleid. Dit omdat ik wilde luisteren naar de stemmen van mensen die wij lange tijd zijn vergeten.

Wat is het onderwerp van je thesis en hoe kwam je tot deze keuze?

Voor de internationale documentaire Human Forever over dementie in de wereld hebben wij 11 landen op 4 continenten bezocht. Na uitvoerig vooronderzoek voor die film kwamen wij onder meer in een psychiatrisch ziekenhuis in het Moldavische Orhei terecht. Door mijn eigen woonsituatie in Nederland ben ik geïntegreerd geraakt hoe mensen samenleven en solidair zijn. Ik was benieuw hoe de mensen in het ziekenhuis in Orhei dit deden en ik besloot dat in mijn masterscriptie te onderzoeken. Ik vond het ontzettend mooi om de thema’s solidariteit en samenleven verder wetenschappelijk te kunnen verkennen in een context die zo anders is dan de Nederlandse. Ook in mijn onderzoek wil ik recht doen aan de stemmen van mensen die te vaak niet gehoord worden.

Hoe sluit je onderzoek aan bij zorgethiek?

Mijn onderzoeksproject sluit aan bij zorgethische critical insights, zoals relationaliteit, contextualiteit, lichamelijkheid en aandacht voor positionaliteit. Daarnaast komt de dialectische beweging tussen empirie en theorie voortdurend terug in mijn masterthesis en maak ik de koppeling met de politieke dimensie van zorg binnen de Moldavische én Nederlandse context van zorg- en welzijnspraktijken.

Hoe heb je dit onderzocht?

Ik geloof erin dat het echt nodig is dat we ook binnen de wetenschap beter naar andere stemmen gaan luisteren. Daarom heb participerende observatie als onderzoeksmethode gekozen en vier verschillende manieren van dataverzameling, gebruikt: veldobservaties, het bijhouden van een reflexief dagboek, photovoice en het maken van tekeningen. Deze laatste twee zijn arts based-methoden, waarmee ik ruimte wilde maken voor andere kennisvormen, namelijk de eigen leefwereld van de mensen in het ziekenhuis, en de eigenheid van een etnocentrisch perspectief dat anders is dan het mijne.

Wat zijn voor jou de meest verrassende bevindingen?

De rijkheid aan bevindingen laat zich lastig kort samenvatten. Door tijdens het gehele onderzoek uitvoerig aandacht te besteden aan de leefwerelden van mensen in het ziekenhuis en deze op verschillende manieren inzichtelijk te maken, is het bijzondere in het alledaagse naar voren gekomen. Wat mij persoonlijk het meest bijblijft is de fundamenteel andere vorm van solidariteit in het ziekenhuis. In Nederland is wederkerigheid een belangrijker onderdeel van solidariteit. Dat bleek in Moldavië niet het geval. Ook de andere opstelling ten opzichte van ‘zorg voor elkaar’ en daarmee de relatie tot het ‘zelf’ is vanuit humaan perspectief bijzonder interessant en heeft mijn ogen blijvend geopend.

Wat zijn je aanbevelingen voor de praktijk?

Uiteraard zijn die er, maar daarvoor raad ik je aan om mijn masterthesis ‘De Verlichting van Samenleven – een zorgethisch onderzoek naar de betekenis van samenleven binnen een psychiatrisch ziekenhuis in Moldavië’ te lezen. Je vindt hem hieronder via de knop.