Hoe maak je een workshop zorgethiek van ROC-leerlingen die in opleiding zijn voor verpleegkundige niveau 4? Met die vraag ging Madeleine Timmermann aan de slag toen ZorgEthiek.nu werd benaderd door Marlies Peusens, docente aan de opleiding Verpleegkunde van het ROC Tilburg.
Workshops zorgethiek
Het resultaat is dat vier workshops gegeven zijn binnen de differentiatiefase van de opleiding Verpleegkunde, waaraan alle leerlingen hebben deelgenomen. In de workshops werd een verkenningstocht gemaakt naar de kracht van de zorgethiek voor verpleegkundigen in diverse werkvelden.
Waarom zorgethiek? Omdat behalve grote ethische vragen over leven en dood de dagelijkse verpleegkundige beroepspraktijken bol staan van ethische vragen die vaak over het hoofd worden gezien. Daarbij stilstaan levert veel gespreksstof op.
Kracht van zorgethiek
Dat is de kracht van zorgethiek: elkaar prachtige voorbeelden van goede zorg vertellen, maar ook van gebeurtenissen die minder goed bleken. Vervolgens samen proberen te doordenken wat een bepaalde situatie kan betekenen voor die ene zorgafhankelijke mens.
Beeld je bijvoorbeeld eens in dat je hulpeloos in bed ligt. Je hebt gebeld, er komt een verpleegkundige die de bel uitzet en zegt dat ze dadelijk komt. Voordat je kans hebt te zeggen wat er is, is ze alweer verdwenen. Hoelang duurt ‘dadelijk’? Wat heeft wachten voor impact als je daar ligt? Zorgethiek is jezelf dit soort vragen stellen. Daarmee komt niet alleen de betreffende patiënt, cliënt of bewoner meer tot zijn of haar recht, het geeft de zorgverlener ook meer voldoening en het verpleegkundige beroep wordt er rijker en voller door.
Goede zorg
- Jezelf op het spel durven zetten: zorg als intermenselijke betrekking
bewogen ⇔ onverschillig - De ander als mens telt
hoe dement of gek of beperkt of ziek of… wat dan ook - Vanzelfsprekendheden bevragen:
persoonlijk, teamwerk, afdelingscultuur
Goede zorg
In deze workshops hebben het ROC en Universiteit van Tilburg elkaar gevonden in hun gezamenlijk doel: een bijdrage leveren aan goede zorg. We geven hieronder een kleine impressie van de workshops en daarna is het woord aan de verpleegkundigen in opleiding, bijna gediplomeerd!
De praktijk
Alle leerlingen is de vraag voorgelegd wat (zorg)ethiek toevoegt aan hun praktijk. De geoogste reacties zijn geïnventariseerd weergegeven:
Met betrekking tot de zorgbehoeftige als mens waarvoor zij zorgen in het ziekenhuis, de psychiatrie, de zorg voor mensen met een verstandelijke beperking, de thuiszorg en het verpleeghuis
| Dominante beelden in onze cultuur | Beelden vanuit zorgethiek | |
| Wereldbeeld | Lijdensvervreemding illusie van maakbaarheid van het leven | Tragiek hoort bij het leven Ieder van ons is kwetsbaar Asymmetrie van zorg |
| Mensbeeld | Autonome mens Zelfbeschikking Zelfontplooiing Zelf kiezen, ook in de zorg | Zorgende mens In een web van relaties Verbonden met verleden en toekomst Zorg als kostbare waarde |
| Zorgbeeld | Zorg is leed verhelpen of oplossen | Zorg is relationeel: het bijstaan van de behoeftige mens en vakkundig doen wat nodig is. |
- Optimale zorg kan alleen als je echt luistert naar de ander; wat is de boodschap achter een verhaal, wat zou die ander het liefste willen?
- Goede zorg kan niet zonder respect voor de ander en diens waarden en normen
- Een holistische mensvisie past bij zorgethiek
- Een dilemma mag je niet loskoppelen van het individu
- Bij ziekenhuiszorg voor zieke kinderen en op sommige afdelingen in de psychiatrie is het heel gewoon om met elkaar tijd te nemen om over de zorg te praten en worden de patiënten /cliënten /familie erbij betrokken. Waarom kan dit niet overal?
- Weloverwogen keuzes geven voldoening en tevredenheid bij iedereen
Uitganspunten
- Het leven in kwetsbaar en eindig
- Zorgverlenen is meer dan werkjes doen:
- Zorg is ethisch geladen
- Relationeel zorgbegrip
- Zorg is van waarde, geeft voldoening
- Op het spel staat de waardigheid van de zorgbehoeftige mens
- Het komt er op aan de ander niet alleen te laten, het lijden niet de rug toe te keren.
Over zichzelf, als bijna gediplomeerde verpleegkundigen niveau 4
- Door te oefenen leer je om je eigen mening te vormen
- Het is goed om meer bewust te worden van je eigen handelen en stil te staan bij het effect ervan op de ander.
- Ook bewust leren worden van je eigen waarden en normen
- Het is echt heel erg als er met iemand iets fout gaat op jouw afdeling en het anders had gekund
- Door meer overleg kom je meer te weten over de kijk op zorg van je collega’s
- Kritisch naar jezelf durven kijken
- Elkaar mogen aanspreken en elkaar bewust maken
Over zorg en ethiek
- Zorg is geen product maar gaat over mensen zoals jij en ik
- Zorg moet op maat, maar wat is de maat?
- Aandacht voor ethiek voorkomt zwart-wit denken
- Er zijn ook voorwaarden nodig vanuit de organisatie /de directie
Tip:
- Aandacht vragen voor (zorg)ethiek (in de praktijk)op ludieke wijze, bijvoorbeeld Loesje-actief in de zorg
Marlies Peusens, ROC Tilburg
Madeleine Timmermann, Universiteit van Tilburg
0 reacties