Televisiemaker Doret van der Sloot is gefascineerd door de vraag hoe mensen beter voor zichzelf en anderen kunnen zorgen. In haar dromen (én nachtmerries) over de toekomst spelen robots een rol. Aan Vanessa Evers, prof. Dr in de robotica de vraag: kán een robot de rol van mantelzorger overnemen?
Droom of nachtmerrie
In het verzorgingstehuis van mijn dromen, waar ik over 50 jaar woon, gaat het er als volgt aan toe:
- 8.00 uur. Ik word langzaam wakker, het hoofdeinde van het bed gaat automatisch omhoog. Mijn stijve, stramme rug komt in de perfecte zitstand.
- 8.15 uur. De deur gaat open, er komt een koffiemachine aangereden. Naast mijn bed vraagt ze op vriendelijke toon of ik vandaag cappuccino, thee of gewone koffie wil.
Ze weet dat ik graag varieer. - 8.30 uur. Nadat ik in stilte van mijn koffie heb genoten, begeleidt mijn rollator me naar de douche. Na de douche word ik zachtjes droog geblazen door een full body föhnsysteem. Geen gehannes met handdoeken, moeilijke plekjes, stramme botten en stijve spieren.
- 9.00 uur. Ik open de deur. Een buffet staat al op me te wachten; ook vandaag is er keuze uit heerlijke muesli, warme havermout, brood of yoghurt met vruchten. De Volkskrant ligt ernaast.
Tot nu toe heb ik nog geen mens gezien. Dat is fijn, voor iemand met een ochtendhumeur. - 11.00 uur. Ik zit tussen mijn geraniums. Deprimerende wolken schuiven voor de zon. Mijn uitzicht wordt grijs en troebel. Ik voel me eenzaam, alleen en buitengesloten. Mijn droom is veranderd in een nachtmerrie, vréselijk graag zou ik een gesprek voeren met een mens van vlees en bloed. Een mens waarmee ik me verbonden kan voelen en aan wie ik vragen kan stellen. Want een robot die een goed gesprek met mij kan voeren bestaat nog niet. Of wel?
Vanessa Evers
Prof. Dr. Vanessa Evers is een hit. Haar CV doet duizelen van de activiteiten. Als professor in Computer Science reist ze de hele wereld over om een bijdrage te leveren aan de werelddominantie van robots. Robots die ons leven makkelijker en aangenaam kunnen maken.
Want dat is haar missie; “Save the world, one robot at a time”.
Een plek krijgen in haar agenda blijkt geen sinecure.
Haar secretaresse is iedere dag in shock: hoe doet ze het toch? World dominance, een geweldige wetenschappelijke carrière aan de Universiteit van Twente, twee vrolijke jonge kinderen, veel optredens in de media….. Ik vraag het me ineens ook af en bereid me voor op een gesprek met een hele strakke dame, een robotachtig figuur.
Ik bel. Lachend neemt ze op: “Hallo Doret! We kunnen wat langer met elkaar in gesprek als je wilt? Dan bel ik je zo vanaf de fiets naar mijn volgende afspraak, ik doe een oortje in, ok?” Mijn vooroordeel is als sneeuw voor de zon verdwenen.
Zorgtools
“Bij veel beroepsgroepen zie je dat dirty, dull en dangerous werk wordt overgenomen door robots. Ook in de zorg bestaan er zorgtools: robots die artsen helpen bij het uitvoeren van een operatie, robots die patiënten helpen eten, robots die handdoeken in de kast leggen. Het probleem bij de ontwikkeling van zorgrobots is dat robots anno 2016 nog nauwelijks in staat zijn om flexibel te reageren op wisselende situaties en mensen. Ze kunnen taken overnemen maar nog geen rol vervangen.
Robot: nog geen mens
Ik begrijp dat jouw droom over de toekomst in een nachtmerrie verandert op het moment dat je eigenlijk een troostrijke relatie nodig hebt. Die functie zie ik voorlopig nog niet bij robots geïmplementeerd. Het lijkt mij dat die rol toch blijvend voor partners, kinderen, familie, vrienden, buren en andere betrokkenen is weggelegd. Robots zijn nu eenmaal niet in staat om een menselijke interactie aan te gaan zoals mensen dat met elkaar doen.
Dat komt omdat computers patronen leren uit grote hoeveelheden data. Ze redeneren en schaken daardoor beter dan mensen. Maar mensen doen dingen uit liefde, creativiteit, ervaring en familie gevoel. De hersenen van mensen ontwikkelen zich heel anders dan die van computers. Ze zijn creatief, onvoorspelbaar en leren van elkaar. Dat kunnen we robots nog niet laten nabootsten, daarvoor weten we te weinig van onze hersenen af.[pullquote]“Een robot kan geen oplossing zijn voor een sociaal probleem. Dat moeten mensen eerst met elkaar oplossen.”[/pullquote]
Met het probleem van de babyboom in het achterhoofd zie ik wel allerlei oplossingen voor mogelijke problemen in de zorg. Ik geloof alleen niet dat je ‘slechte’ zorg en eenzaamheid kunt oplossen met een robot.
Robots kúnnen trouwens wel een positief sociaal effect opleveren. We doen nu bijvoorbeeld onderzoek naar de inzet van robots bij het leerproces van autistische kinderen. We oefenen met een robot in de klas zodat we kunnen onderzoeken wat er nu eigenlijk in de hersenen van die kinderen gebeurt. Dat gaat best goed. Maar de effecten op de leerontwikkeling van kinderen kennen we nog niet. En dat vinden we ook best spannend, want hoe ontwikkelt een mens zich met een robot aan zijn zijde?
Conclusie: een robot kan volgens mij geen oplossing zijn voor een sociaal probleem. Dat moeten mensen eerst met elkaar oplossen. Robots kunnen we slechts inzetten als hulpmiddel of gereedschap.”
Als Vanessa haar bestemming heeft bereikt maken we een einde aan het veel te korte gesprek. Het was heerlijk om met haar te praten. Ze is slim, grappig, snel en direct. Bovendien kan ze goed luisteren naar de dromen en nachtmerries van anderen. Ik begrijp waarom haar agenda bomvol is.
Mantelzorger
Voor ik ga slapen en dromen kijk ik nog even naar de fascinerende én confronterende NPO documentaire “Ik ben Alice” van Sander Burger. De film gaat over een robot mantelzorger die nooit moe is en altijd naar eenzame, alleenstaande oude dames luistert. Mijn ideale mantelzorger is duidelijk nog lichtjaren van ons verwijdert. Snel kruip ik tegen m’n eigen, warme, levende man aan. Ik hoop dat we samen heel oud worden en nog lang voor elkaar kunnen zorgen.
0 reacties