Onlangs verschenen in het tijdschrift ‘Zin in zorg’ recensies van de onlangs verschenen boeken van Annelies van Heijst (‘Iemand zien staan’) en Carlo Leget (‘Van levenskunst tot stervenskunst’). Eric Corsius schreef de recensie van het boek van Annelies van Heijst, het boek van Carlo Leget is gerecenseerd door Inge van Trigt.
Van levenskunst tot stervenskunst
Over spiritualiteit in de palliatieve zorg Van de vier dimensies van de palliatieve zorg die de Wereldgezondheidsorganisatie benoemt, is spiritualiteit voor veel zorgverleners de lastigste. De andere drie dimensies, de lichamelijke, psychische en sociale kant van de zorg zijn veel praktischer en concreter.
Bovendien wordt spiritualiteit gezien als een intieme privé aangelegenheid, waardoor hulpverleners een drempel voelen om aandacht te besteden aan spirituele vragen van patiënten. Carlo Leget wil in Van levenskunst tot stervenskunst praktische handreikingen bieden om spirituele zorg in de palliatieve fase vorm te geven. De sleutel daartoe is wat hij noemt ‘innerlijke ruimte’.
Ars Moriendi
Iemand met innerlijke ruimte kan de emoties en situaties die op hem of haar afkomen tot zich toelaten, zonder er in te blijven hangen of er door te worden meegesleept. Wanneer er sprake is van innerlijke ruimte bij zowel patiënt, naaste als zorgverlener, is er ruimte voor echt contact, in de diepste en ook meest spirituele laag van iemands wezen.
Het begrip innerlijke ruimte staat centraal in het model dat Leget hanteert voor palliatieve zorg, het Ars Moriendi-model. In de klassieke oudheid en de middeleeuwen is veel gefilosofeerd over de vraag wat een goede dood is. Dat werd verbeeld in een vijftal beproevingen van de duivel die iedere stervende moest ondergaan, door overgave aan God kon de stervende de bezoekingen van de duivel doorstaan.
Leget vertaalde deze bezoekingen van de duivel in de hedendaagse spanningsvelden waar iedereen in zijn leven, maar zeker tijdens zijn sterfbed in meer of mindere mate mee te maken krijgt.
- Ik en de ander – dat zich beweegt rond de begrippen autonomie en afhankelijkheid;
- Doen en laten – dat draait om ingrijpen of laten gebeuren;
- Vasthouden en loslaten – waarbij het gaat om het loslaten van wie je eens was en tegelijkertijd het essentiële vasthouden;
- Vergeven en vergeten – waarbij het draait om het verzoenen met je zelf en de mensen om je heen en eventueel ‘achterstallig onderhoud’ aanpakken;
- Geloven en weten – draait om de vraag wat er na de dood gebeurt, dit overstijgt de grenzen van wat je zeker kunt weten.
Innerlijke ruimte biedt de openheid en ontspanning om met deze hedendaagse spanningsvelden om te gaan
[su_button url=”/wp-content/uploads/carlo-leget-van-levenskunst-tot-stervenskunst-over-spiritualiteit-in-de-palliatieve-zorg.pdf” target=”blank” style=”flat” background=”#e49c00″ center=”yes” icon=”icon: download” ]Download en lees het volledige artikel[/su_button]
Volledige titelbeschrijving: Carlo Leget: Van levenskunst tot stervenskunst: Over spiritualiteit in de palliatieve zorg (Tielt: Lannoo, 2008, ISBN 9020976311).
Moeilijk maar de moeite waard
Van Heijst over erkenning in de zorg. “Om een leven te leiden dat de moeite waard is, is meer nodig dan succesvolle zelfhandhaving. Het is ook belangrijk om er in de ogen van anderen toe te doen, én om zelf iemand te zijn die bepaalt of anderen ertoe doen.
Mensen zijn, ook in de zorg, over en weer afhankelijk van wat ze van elkaar vinden. Het doet er toe of en hoe mensen tegen elkaar aankijken en of ze elkaar ‘zien staan’. ‘Dit over en weer ‘in elkaars ogen bestaan’ is de dynamiek van erkenning.” Aldus luidt de kerngedachte van Annelies van Heijsts Iemand zien staan (blz. 9-10).
Van Heijst staat in de stroming van de zorgethiek. Deze stroming wil ‘het “ik red mezelf wel-denken” relativeren’ (7) en de ‘individualistische mensvisie’ plaatsen in het perspectief van menselijke relaties. Die relaties zijn een bron van waarden, ethische inzichten en zingeving. Dit zorgethische denken verrijkt Van Heijst met het ‘erkenningsdenken’ van de Duitse filosoof Axel Honneth.
Andersom wil ze de theorie van Honneth vertalen naar het zorgdenken. Dat doet Van Heijst met een helder betoog. De inleidende hoofdstukken verkennen de problematiek (19-28). De schrijfster wekt bij de lezer de appetijt naar de ‘dynamiek van erkenning’, als een remedie voor de ‘verschraling’ en het ‘zinverlies’ in de zorg.
Het ‘elkaar zien staan’ komt te kort door een benadrukking van het bedrijfsmatige, de cijfers en de mondigheid en bovendien door de afstand tussen beleidsmakers en werkvloer. Meer ‘erkenning’ zou ten goede komen aan tevredenheid, voldoening en kwaliteit.
De zorg zou menswaardiger en zinvoller worden.
[su_button url=”/wp-content/uploads/annelies-van-heijst-iemand-zien-staan-zorgethiek-over-erkenning.pdf” target=”blank” style=”flat” background=”#e49c00″ center=”yes” icon=”icon: download” ]Download en lees het volledige artikel[/su_button]
Volledige titelbeschrijving: Annelies van Heijst: Iemand zien staan: Zorgethiek over erkenning (Kampen: Uitgeverij Klement, 2008 ISBN 9086870141.
[bol_product_links block_id=”bol_584f053c6542b_selected-products” products=”1001004005511851,9200000010539913″ name=”recensies” sub_id=”” link_color=”003399″ subtitle_color=”000000″ pricetype_color=”000000″ price_color=”DC7605″ deliverytime_color=”009900″ background_color=”FFFFFF” border_color=”CCCCCC” width=”750″ cols=”2″ show_bol_logo=”0″ show_price=”1″ show_rating=”0″ show_deliverytime=”1″ link_target=”1″ image_size=”1″ admin_preview=”1″]
0 reacties