Op donderdag 24 november om 10.30 uur zal Esther Kuis haar proefschrift Disclosure of insiderness. Measuring quality of care from a care ethical perspective verdedigen. Haar promotor is prof. dr. Anne Goossensen (Universiteit voor Humanistiek).
Esther Kuis (1986) studeerde klinische psychologie en gezondheidswetenschappen aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Ze is werkzaam als psycholoog voor Rodersana op de ambulante poli te Rotterdam en start in het voorjaar met de GZ-opleiding. Daarnaast werkte zij de afgelopen jaren aan haar promotieonderzoek. Zij is verbonden aan de Universiteit voor Humanistiek, vakgroep Zorgethiek, als buitenpromovenda.
Wat is het onderwerp van je promotieonderzoek en hoe kwam je tot deze keuze?
Mijn promotieonderzoek betreft een zoektocht naar het vaststellen of meten van kwaliteit van zorg vanuit zorgethisch perspectief. Het promotieonderzoek is voortgekomen uit verschillende onderzoeksprojecten waar ik onder begeleiding van prof. dr. Anne Goossensen aan werkte.
De oorsprong van deze keuze ligt in 2008, toen ik Anne tijdens mijn bachelor Beleid en Management Gezondheidszorg (BMG) benaderde als begeleidster voor mijn bachelorscriptie. Ik deed toen onderzoek naar de evaluatie van relatievorming in de laagdrempelige verslavingszorg. Anne stimuleerde me een artikel te schrijven op basis van mijn scriptie.
Door dit onderzoek werd mijn interesse voor het doen van onderzoek aangewakkerd en raakte ik geïnteresseerd in wat kwaliteit van zorg is en hoe dit te meten is, en dan in het bijzonder door de ogen van zorgontvangers.
Sinds die tijd hebben Anne en ik contact gehouden en deed ik verschillende onderzoeksprojecten onder haar begeleiding waarin steeds het meten of evalueren van kwaliteit van zorg vanuit zorgethisch perspectief centraal stond. Ook hieruit ontstonden artikelen en zo ontstond het idee deze artikelen te bundelen tot een proefschrift. In februari 2013 diende ik een promotievoorstel in bij de Universiteit voor Humanistiek en werd ik buitenpromovenda.
Hoe sluit je onderzoek aan bij zorgethiek?
Zorgethiek kan ingangen bieden om het denken over en evalueren van kwaliteit van zorg, vanuit het oogpunt van de zorgontvanger, verder te brengen. Zorgethiek biedt een opening om relationele aspecten en geïndividualiseerde, situationele en contextuele ervaringen in beeld te brengen. Binnen de zorgethiek staat namelijk de relatie tussen zorgverlener en zorgontvanger centraal om, via deze relatie, te bepalen wat zorg ‘goed’ maakt.
Een visie op kwaliteit van zorg waarin de relatie centraal staat wint aan terrein, onder andere binnen de maatschappelijke context in Nederland. De mogelijkheid om zorgethische inzichten te gebruiken voor evaluatie van zorg was echter nog niet (uitgebreid) onderzocht.
Hoe heb je dit onderzocht?
Binnen verschillende studies in verschillende sectoren van de gezondheidszorg (ziekenhuiszorg, ouderenzorg, geestelijke gezondheidszorg en verslavingszorg) heb ik gewerkt aan het concretiseren van zorgethische inzichten voor operationalisatie en evaluatie, het identificeren van meetinstrumenten of methoden en het uittesten daarvan.
Zo heb ik verschillende literatuurstudies uitgevoerd en hieruit geschikte meetinstrumenten of methoden geselecteerd. Hiermee ben ik de praktijk ingegaan en heb ik proeftoepassingen uitgevoerd met verschillende vragenlijsten en een interviewmethode. Voor de proeftoepassing van de interviewmethode heb ik bijvoorbeeld 31 cliënten (of hun naasten) uitgebreid geïnterviewd over hun meest positieve en negatieve ervaringen met de ontvangen zorg. Vervolgens heb ik deze ervaringen geanalyseerd volgens een zorgethische evaluatiemodel.
Wat zijn voor jou de meest verrassende bevindingen?
Hierboven noemde ik al de interviews die ik uitvoerde, waarbij ik mensen vroeg wat hen het meest geraakt heeft tijdens hun opname of zorgtraject. Tijdens deze interviews werd het voor mij meer en meer duidelijk hoe mensen de ontvangen zorg ervaren en hoe zij dit beleefd hebben.
Wat me vooral opviel is dat dit voor iedereen anders is. Het viel me op dat als het zorggevers lukte om af te stemmen op de zorgontvanger en op dat wat er voor de zorgontvanger echt toe deed, mensen hele positieve ervaringen rapporteerden. Dat mensen zich serieus genomen voelden en behandeld als mens in plaats van een nummer.
Het raakte me ook wat er mis kon gaan. Als de aansluiting niet lukte en mensen zich aan hun lot over gelaten voelden of behandeld als een bezienswaardigheid. Zo werd me duidelijk wat het belang is van zoeken naar waar een individuele zorgontvanger mee worstelt, wat er voor hem of haar echt toe doet.
Een van mijn belangrijkste conclusies is dat ieder mens zijn of haar eigen lens of referentiekader heeft waardoor hij of zij de wereld ziet. Uit mijn proefschrift komt naar voren dat het ontsluiten van dit insiderperspectief van de zorgontvanger en daarop afstemmen van groot belang zijn voor zowel het geven als evalueren van goede zorg. Daarbij is het noodzakelijk om te kijken naar de mate van ontsluiting van het insiderperspectief van de respondent in gehanteerde instrumenten voor evaluatie van goede zorg.
Aanbevelingen voor de praktijk
Middels het onderzoek in dit proefschrift heb ik een bijdrage geleverd aan het genereren van feedback op kwaliteit van zorg(relaties), vanuit het ervaringsperspectief van zorgontvangers. Zoals hierboven genoemd is uit het onderzoek naar voren gekomen dat het noodzakelijk is om aandacht te hebben voor de mate van ontsluiting van het insiderperspectief van de respondent in gehanteerde instrumenten voor evaluatie van goede zorg. Hiervoor wordt in het proefschrift een verglijdende schaal gepresenteerd.
Vragenlijsten blijken niet goed geschikt om het insiderperspectief van de zorgontvanger te ontsluiten, omdat gebruik wordt gemaakt van vooraf vastgestelde categorieën. Eén van de aanbevelingen is dan ook niet slechts gebruik te maken van vragenlijsten voor het meten of vaststellen van kwaliteit van zorg, maar hiervoor kwalitatieve methoden toe te passen, aangezien daarin ruimte is voor individuele betekenisgeving.
Het proefschrift besluit met de aanbeveling voor onderzoekers, zorginstellingen, brancheorganisaties en zorgverzekeraars om de ontsluiting van het insiderperspectief van zorgontvangers op diep niveau na te streven in zowel evaluaties, verantwoordingsdata en in het bevorderen van kwaliteit van zorg.
0 reacties