Het zieke kind was in oktober 2016 het thema van het Literatuur en Geneeskunde symposium. Deze week aandacht voor het begin van het leven in literatuur en films. Deze keer:
Op de plaats van God
Het programma Beter dan God, gemaakt in 1987 door Wim Kayzer, was een van de eerste keren in Nederland dat er publiekelijk uitvoerig stil werd gestaan bij genetische manipulatie en klonen. In romans was dat al eerder gebeurd, bijvoorbeeld in The Boys from Brazil van Ira Levin uit 1976, in 1978 verfilmd.
Dokter Mengele blijkt Hitler meerdere keren gekloond te hebben en heeft deze klonen over de hele wereld heeft verspreid. Mengele wordt opgejaagd door de nazi-jager Lieberman. Zij treffen elkaar bij een van de klonen, die 13 jaar oud is. Mengele heeft net zijn vader vermoord (omdat de echte vader van Hitler stierf toen Hitler 13 was). Lieberman vertelt de kloon dat Mengele zijn vader heeft vermoord. Mengele legt uit dat Bobby een kloon is van een groot man, maar Bobby laat zijn honden Mengele aanvallen en doden. Dit lijkt een pleidooi te zijn dat opvoeding sterker is dan genen, maar aan het eind van de film zien we de kloon met gretigheid de foto’s van het door de honden aangerichte bloedbad ontwikkelen.
In The boys from Brazil roept het klonen zelf geen problemen op. Het proces levert identieke jongens op die gezond zijn. In de roman De engelenmaker van Stefan Brijs gaat het minder goed met de klonen. Victor Hoppe, geboren in Wolfheim, vlak bij het drielandenpunt, keert na 20 jaar terug in het dorp met drie kleine kinderen die de namen van aartsengelen dragen: Michaël, Gabriël en Rafaël. Ze lijken sprekend op elkaar en op hun vader: rood haar en een hazenlip.
We weten al snel dat Victor mismaakt is, maar pas veel verderop in het boek wordt duidelijk wat er met hem gebeurd is. Hij wordt al sinds zijn geboorte voor de duivel gehouden, wordt door zijn moeder bij de nonnen ondergebracht, die hem mishandelen. Dat heeft hem bitter gemaakt en hij zint op wraak. Hij wijt zijn mismaakte bestaan aan God en zijn wraak krijgt gestalte door zichzelf op de plaats van God te zetten. Hij wordt eerst arts en dan onderzoeker met maar één doel: leven te maken.
Het is verleidelijk Victor Hoppe te zien als de zoveelste fictieve ontspoorde wetenschapper die meedogenloos zijn doel najaagt, maar dan mist de nuance van De engelenmaker. Victor Hoppe is zelf de reden waarom we graag willen proberen de schepping te verbeteren: hij is mismaakt, gestigmatiseerd en lijdt.
In Wolfheim bouwt hij een bloeiende en door de gemeenschap zeer gewaardeerde huisartsenpraktijk op. Hij staat altijd en met succes klaar voor zijn patiënten. Maar zijn kloonexperiment is een mislukking. Zijn drie kinderen verouderen zo snel dat zij uiteindelijk al na een paar jaar overlijden, een plot die duidelijk geïnspireerd is door het lot van Dolly, het schaap dat bekend werd als het eerste grote kloonsucces.
Victor Hoppe wordt langzaam waanzinnig en eindigt uiteindelijk tijdens een katholieke processie aan het kruis, een kunststukje dat hij zelf voltrekt en waarvoor hij voor de laatste keer zijn medische kennis gebruikt. Medische kennis brengt niet alleen leven, maar ook de dood.
Arko Oderwald
[bol_product_links block_id=”bol_58b2b6725cbf9_selected-products” products=”1001004011269192,1001004002602695″ name=”klonen” sub_id=”” link_color=”003399″ subtitle_color=”000000″ pricetype_color=”000000″ price_color=”DC7605″ deliverytime_color=”009900″ background_color=”FFFFFF” border_color=”CCCCCC” width=”590″ cols=”2″ show_bol_logo=”0″ show_price=”1″ show_rating=”0″ show_deliverytime=”1″ link_target=”1″ image_size=”1″ admin_preview=”1″]
0 reacties