De ondertitel van dit boek werkte in eerste instantie enigszins op de lachspieren vanwege de dubbelzinnigheid ervan, maar wanneer je het boek gelezen hebt, weet je dat je goed toegang hebt tot een schat aan informatie over ouderenmishandeling. Het boek, waarvan de auteurs werkzaam zijn bij Vilans en Movisie en veel ervaring hebben bij projecten rond ouderenmishandeling, biedt een uitgebreid overzicht van belangrijke informatie, kennis en vaardigheden die nodig zijn om ouderenmishandeling te voorkomen en bestrijden. Het fungeert daarmee als een naslagwerk voor hulpverleners, politie en andere professionals die ouderenmishandeling aan moeten pakken.
Oud Leed bestaat uit drie delen. Het eerste deel is een uitgebreide begripsverkenning. De inhoud heeft niet alleen met betrekking op wat we precies bedoelen met ouderenmishandeling, maar ook op hoe het kan ontstaan. Ouderenmishandeling (waarbij een zestal verschijningsvormen worden onderscheiden) wordt gedefinieerd als ‘het handelen of het nalaten van handelen van al degenen die in een persoonlijke of professionele relatie met de oudere staan waardoor de oudere (herhaaldelijk) lichamelijk en/of psychische en/of materiële schade lijdt, dan wel vermoedelijk lijden zal, en waarbij van de kant van de oudere sprake is van een vorm van gedeeltelijke of volledige afhankelijkheid’. Eén op de twintig ouderen in ons land krijgt jaarlijks te maken met mishandeling, die kan variëren van onder druk gezet worden het testament te veranderen tot fysiek geweld of verwaarlozing. De relatie die er bestaat tussen de (zorg)afhankelijke oudere en een of meer personen met wie hij/zij persoonlijk of professioneel is verbonden onderscheidt ouderenmishandeling van straatgeweld of oplichterij door buitenstaanders.
Bij de beschrijving van achtergronden en processen die kunnen leiden tot ouderenmishandeling is zowel aandacht voor de persoon van de mishandelde als voor de pleger. Het is een ingewikkeld fenomeen dat zich niet eenduidig laat zien, begrijpen en voorkomen. Het gaat bij ouderenmishandeling niet alleen om zorgafhankelijkheid, maar het heeft ook te maken met persoonlijke kenmerken van zowel slachtoffer als pleger én met de kwaliteit van de relatie tussen pleger en slachtoffer. Als verklaringsmodel wordt gebruik gemaakt van de gehechtheidstheorie, waarbij de nadruk ligt op de relatie tussen persoonlijke ontwikkeling en gehechtheid, emotionele zelfregulering, relationele afstemming, sensitieve responsiviteit en mentalisering.
Deel twee gaat over de aanpak van ouderenmishandeling en schetst dit vanuit internationaal, nationaal, regionaal en lokaal niveau. Evenals zorg wordt ook mishandeling gezien als iets dat niet alleen in de privésfeer ’thuishoort’, maar ook een publieke zaak is. Wetgeving, beleid en organisaties die beleid, al dan niet door middel van projecten, uitvoeren passeren de revue. Het boek is net te vroeg uitgekomen om ook het in oktober geïnstalleerde College voor de Rechten van de Mens te noemen, dat ‘ouderenzorg en mensenrechten’ als één van haar drie thema’s heeft.
Er wordt een aanzienlijke infrastructuur en ketenaanpak van ouderenmishandeling beschreven, evenals een aantal methodische interventies en vaardigheden en competenties die hulpverleners nodig hebben om hun rol te spelen in het voorkomen of stoppen van de mishandeling. Daarbij is ook aandacht voor beraad, professionele intuïtie, overbelasting en onmacht van mantelzorgers
Deel drie tenslotte is het meest formeel. Het gaat over wetten en regels, over protocollen en convenanten die in het leven geroepen zijn om ouderenmishandeling zo effectief mogelijk te voorkomen of te stoppen.
Met name in de eerste twee delen wordt regelmatig van perspectief gewisseld, waardoor je begrip gaat krijgen voor wat slachtoffers en plegers beweegt, voor hoe ze in de situatie terecht komen van zorg die ontspoord is, waardoor de zorg niet meer aansluit bij wat de zorgvrager nodig heeft, en mishandeling. De verhalende illustraties in de kaders zijn daarbij behulpzaam. Het is geen boek dat zomaar makkelijk wegleest, maar het is zeker de moeite waard voor als je je beroepsmatig of voor studie in het onderwerp wilt verdiepen.
Oud leed, Basisboek ouderenmishandeling. Theo Royers en Maria van Bavel. Uitgegeven door Movisie en SWP. ISBN 9789088502170
0 reacties