Leeservaring: Een zorgethische kijk op euthanasiepraktijken

Euthanasie als praktijk van mededogen

Het boek is ook een mooie illustratie van zorgethiek omdat het de ethiek vorm laat krijgen in de praktijk. Het zou als een illustratie kunnen dienen van wat Baart en Vosman in hun dubbeloratie (Baart & Vosman, 2008 ¹) voorstellen. Wat goede zorg is moet in die praktijk uitgezocht (uitgezied is de term die Baart en Vosman gebruiken) worden. Daarbij moeten we toegeven dat we het vaak niet weten, het niet weten van de ondertitel van het boek. Wie ethiek uit de praktijk wil distilleren zal zich van die relativering bewust moeten zijn.

Het boek Euthanasie: waarom niet? geeft zeker een christelijke visie op euthanasie weer. Niet alleen in het laatste hoofdstuk, waarin het christelijke spreken over leven en dood uitdrukkelijk aan de orde is, maar doorheen het hele boek wordt wat geschreven wordt getoetst aan wat voor Desmet de kern van het evangelie is: het mededogen met wie lijdt. Dat stuurt immers zijn praktijk. Hoewel hij in het ziekenhuis zijn functie van arts en zijn rol als priester (bijna) altijd bewust uit elkaar houdt, zijn beide gezichtspunten in zijn boek steeds verweven. Hij laat zich daarbij niet leiden door de “officiële leer van de kerk”, die het ernstige lijden minder ernstig lijkt te nemen dan men vanuit evangelisch perspectief zou mogen verwachten, maar probeert in de reële praktijk te onderscheiden wat goed en niet goed is. Dat is niet in regels te vatten, maar moet steeds in de situatie onderzocht worden. Als jezuïet is hij voor zo een reflectie ook goed geschoold. Het criterium voor het goede handelen in de palliatieve zorg is het lijden van de ander ernstig nemen, d.w.z. zich ermee verbinden. Als euthanasie het enige blijkt wat het ondraaglijke  (psychisch en fysiek) lijden kan verlichten, dan kan het (wellicht) de minst slechte oplossing zijn.[pullquote]De relationele  benadering van euthanasie relativeert de autonomie [/pullquote]

Euthanasiepraktijk als bijdrage aan zorgethiek

Ik doe het boek tekort door het vanuit zorgethisch perspectief te bekijken. Veel nuanceringen die Desmet in zijn boek naar voor brengt zijn hier niet de revue gepasseerd. Deze bijdrage is echter bedoeld om het boek onder de aandacht te brengen van wie met zorgethiek, al studerend of onderzoekend of in de praktijk, bezig is. De poging van Desmet om aan het Belgische debat nuancering to te voegen mag zeker als geslaagd beschouwd worden. Het boek sluit niet af. Het laat de dingen die zich voordoen scherp zien. Desmet neemt daar een standpunt tegenover in, maar dat is (bijna) nooit een definitief standpunt. “Misschien… Ik denk…”. Ik ben benieuwd of deze belangrijke bijdrage tot de discussie bij de actoren op het publieke forum gehoord zal worden. Politiek moet het niet van nuancering hebben, weet ook Desmet. Afwachten dus.

Marc Desmet
Sinds 1992 is Marc Desmet palliatieve-zorgarts in het Jessa Ziekenhuis Hasselt en bevoorrecht getuige van het levenseinde. Hij heeft een blik vanuit de dagelijkse begeleiding van lijden, maar ook het breder perspectief vanuit zijn jezuïetenvorming en vanuit vele lezingen en interviews in binnen- en buitenland.

Tekst: Mieke Grypdonck

1. Baart, A. & Vosman, F. (2008). Aannemelijke zorg. Over het uitzieden en verdringen van praktische wijsheid in de gezondheidszorg. Amsterdam: Lemma.

pagina 5/5