“Het zijn niet de zintuigen die ons bedriegen, maar ons oordeel.” Deze wijsheid van Goethe, Duits filosoof en schrijver, is na tweehonderd jaar nog steeds actueel. Van jongs af aan wordt ons afgeleerd te vertrouwen op onze zintuigen. “Kijk mamma, wat een dikke mevrouw!”. “Stil jongen, dat mag je niet zo zeggen. Oma is ook zo, die is toch niet dik?” “Pap, ben je aan het huilen?” “Nuh, wat jeukende ogen, niets aan de hand hoor”. Kinderen leren datgene wat ze waarnemen te vervormen naar de mening en de betekenis die er door anderen, en later door hen zelf, aan wordt toegekend. Iemand met een enorme afmeting heet niet dik. En mannen die tranen plengen huilen niet. Een licht buikpijntje van een kind dat nauwelijks klaagt, kan door een ongeruste moeder worden opgeblazen tot een gigantisch probleem. Daar wordt een kind vanzelf bang van. En als je maar genoeg bang bent krijg je vanzelf buikpijn. “Zie je wel, ze heeft altijd buikpijn”. Zelfs waarnemingen in het bloed of in de buik stellen dan niet gerust. “Dat kan niet waar zijn, er moet toch iets zijn?” Het kijken en luisteren naar het kind is vervangen door een zoektocht naar het gelijk van het eigen oordeel.
Ook de dokter kan last hebben van oordelen die de waarnemingen in de weg zitten. Ooit kwam een vrouw van middelbare leeftijd bij me. Ze voelde sinds 1 week een knobbel in de borst, ze had zich gestoten. Bij onderzoek trof ik een mandarijngrote zwelling aan, grillig en wat roodpaars. Onmiddellijk schrok ik, dit was borstkanker dat er misschien al een jaar zat! Nooit eerder zo gezien, dat kon toch niet waar zijn. Maar nogmaals verzekerde ze mij dat die zwelling er echt pas een week zat. Opgelucht zei ik dat het dan van het stoten moest komen, maar ik wilde haar wel twee weken later terug zien. Droevig keek ik twee weken later in een tumor die door de huid van haar borst aan het zweren was. Voor haar prognose maakte het weliswaar niet veel uit, maar ik was meegegaan met haar ontkenning van de werkelijkheid. Dat moet je als huisarts niet te vaak gebeuren.
Gelukkig kon ik mij de eerste schok en de daaraan verbonden waarneming nog goed herinneren. En later is het me nog verschillende keren gebeurd: schrikken en denken dat het niet waar kan zijn. Dankzij Goethe pak ik nu gelukkig door en zit iemand op tijd bij de specialist. Hopelijk heeft die ook ooit Goethe gelezen.
0 reacties