Interview met Hanne Laceulle: Promotieonderzoek naar goed ouder worden

Even voorstellen…Wie is Hanne Laceulle?

Ik heb humanistiek gestudeerd en ben daarna verder gegaan met promotie onderzoek aan de UvH. Mijn promotieonderzoek gaat over het thema goed ouder worden en zelfverwerkelijking. Kort gezegd onderzoek ik in hoeverre zelfverwerkelijking als moreel ideaal een basis zou kunnen vormen voor nieuwe culturele narratieven (beelden, verhalen, betekenissen) over ouder worden in de laatmoderne cultuur, mede in het licht van de intrinsieke existentiële kwetsbaarheid die bij deze levensfase hoort. De bestaande culturele narratieven over ouder worden zijn in mijn ogen vaak eenzijdig en stereotyperend, ze stellen ouder worden gelijk met verval en ‘goed’ of succesvol ouder worden met zo lang mogelijk jong blijven. Dat doet mijns inziens geen recht aan het eigen potentieel van deze levensfase, en geeft bovendien geen handvatten om de ervaring van kwetsbaarheid op een zinvolle manier in het levensverhaal te integreren.

Waar bent u op dit moment mee bezig?

Op dit moment werk ik hard aan een eerste, nog heel ruwe versie van de tekst van mijn proefschrift. Dit is als het ware het ‘geraamte’ van het uiteindelijke boek; daarna heb ik nog anderhalf jaar de tijd om het ‘vlees op de botten’ te boetseren en alles op elkaar af te stemmen. Daarnaast heb ik een aantal onderwijsverplichtingen waar ik druk mee ben; zo ben ik dit jaar onder andere examinator voor 18 Bachelorscripties humanistiek. Heel leuk om te zien waar studenten zich mee bezighouden, en uitdagend om hen feedback te geven waarmee ze hun werk kunnen verbeteren.

Waar heeft u uzelf gedurende uw promotieonderzoek het meest over verbaasd?

Ik heb mij verbaasd over de negatieve beeldvorming en de culturele ‘verlegenheid’ die in onze samenleving bestaat rond ouder worden. Ik vind het zorgelijk om te zien hoe die er mede toe leidt dat veel ouderen het latere leven vooral vanuit angst en onzekerheid tegemoet treden. Bovendien heeft onze cultuur mijns inziens een gebrek aan toegankelijke sociaal gewaardeerde rollen voor oudere mensen. Dit draagt bij aan wat ik hun ‘culturele onzichtbaarheid’ noem. Ik denk dat het hard nodig is om het palet van culturele beeldvorming over ouder worden te verrijken en verdiepen met verhalen en betekenissen die ook de potentie van het latere leven laten zien.

In hoeverre speelt de zorgethiek een rol voor u?

De zorgethiek is voor mij inspirerend in haar kritiek op mainstream moraal-filosofische benaderingen. Haar nadruk op de relationele inbedding van het menselijk leven acht ik van zeer groot belang, evenals haar politieke inzet van humanisering van zorg. Tegelijkertijd kan ik niet helemaal meegaan in het denken van de zorgethiek, omdat voor mij de rol van moreel actorschap teveel op de achtergrond verdwijnt. Mijns inziens vragen zowel de humaniserende intenties die de zorgethiek heeft, als het kunnen leveren van goede zorg, om sterke morele actoren, die zich een waardenoriëntatie en een morele identiteit hebben eigengemaakt van waaruit ze kunnen handelen. Dat gaat echter niet vanzelf maar vraagt oefening en ontwikkeling van het zelf. Voor het doordenken van het belang van de ontwikkeling van moreel actorschap vind ik inspiratie in stromingen als de deugdethiek en de levenskunstethiek.