Doret van der Sloot zet haar eerste stappen als redacteur van Zorgethiek.nu. Plannen en inspiratie genoeg, maar soms gaan dingen anders dan ze verwacht of hoopt.
Inspiratie
Als kersverse redacteur van Zorgethiek.nu voel ik me als een vis in het water. Bij mijn werk als TV-programmamaker ben ik gewend aan en gefrustreerd door het trage proces dat hoort bij het creëren van documentaires. Ik ben daar nu even van bevrijd en ben er helemaal klaar voor: stukken schrijven met een zorgethische invalshoek.
Ik maak een afspraak met een van mijn beste vriendinnen, die arts is. Al bijna 30 jaar luister ik ademloos naar haar verhalen uit de praktijk en discussiëren we over hoe het in de gezondheidszorg anders/beter kan. Haar moet ik hebben voor mijn eerste reportage, eindelijk kunnen we samen een project doen.
Zelfeuthanasiepil
Op zondagochtend drinken we koffie en ik leg mijn plan aan haar voor: ik wil graag een reportage maken over de zelfeuthanasiepil. De kranten staan er bol van. Ik wil een poosje met haar, voorstander van de zelfeuthanasiepil, meelopen in haar praktijk. En misschien kent zij nog een collega die er tegen is, dan kan ik met hem of haar misschien ook een paar dagen meelopen.
Mijn vriendin laat me rustig uitpraten en kijkt me mysterieus aan. Ze lacht en vertelt dat ze helemaal niet vóór de zelfeuthanasiepil is. Sterker nog, ze is er fel tegen. Niet begrijpend kijk ik haar aan; “Wat? Jíj? Tegen? Vertel?!”[pullquote]”Mensen denken tegenwoordig dat het leven maakbaar is…”[/pullquote]
“Weet je wat het probleem is, Doret? Mensen denken tegenwoordig dat het leven maakbaar is…. Het idee dat ze aan het eind van hun leven in een situatie terechtkomen die hen nu niet aanstaat maakt dat ze debatten aanjagen en wetten willen versoepelen. Zodat er voor artsen meer ruimte ontstaat om mensen “makkelijker” naar de andere kant te begeleiden.
Maar weet je eigenlijk wel wat jullie aan ons vragen? Het hele debat is totaal misplaatst. Het leven is niet maakbaar en over het einde van het leven hebben we al helemaal niets te zeggen. Dat overkomt ieder mens gewoon, als het goed is.
En natuurlijk doe ik als arts mijn uiterste best om mijn patiënten te helpen hun leven tot een goed einde te brengen, als het zover is. Dat is mijn werk, dat is mijn passie. Dat doen mijn collega’s ook, allemaal op hun eigen manier. Daar moeten we niets aan willen veranderen, het functioneert nu goed.
En trouwens, nog iets. Ik ga je helemaal niet meenemen op reportage, al dat ge-blabla. In het echte leven gaan dingen veel genuanceerder dan dat ik in stukken lees en in films zie. En ik wil ook helemaal niet dat je een stuk over mij schrijft. Laat mij nou maar gewoon mijn patiënten helpen in plaats van dat ik in het publieke debat iets moet. Dat is helemaal niet mijn plek.”
Ik ben totaal verbouwereerd. Zoek nog even door naar een andere opening voor een reportage en haal een van haar andere frustraties aan: dat we in Nederland niet meer in staat zijn zelf verantwoordelijkheid te nemen. Niet voor een keelontsteking (Dokter: “U moet het even rustig aan doen mevrouw.” Patiënt: “Niets rustig aan, ik moet werken. Schrijft u me nou maar antibiotica voor.”), laat staan voor de dood?
Geen reportage
Thuis bespreek ik de ontmoeting met mijn vriendin met mijn man. Hij is een door de wol geverfde (schrijvende) journalist en schudt meewarig zijn hoofd. “Natuurlijk wil je vriendin niet dat jij stukjes gaat schrijven over ethische kwesties in haar praktijk. Voor ze het weet belandt ze in een twitterdiscussie en wordt ze ongenuanceerd neergezet als -weet ik veel wat-. Daar heeft ze toch helemaal geen zin in en tijd voor? Ze is gewoon een goede arts. Laat haar met rust.”
Daar gaat mijn eerste reportage. Ik voel me als een vis op het droge, spartel en sputter nog wat na. Geen reportage met een zorgethische invalshoek met mijn vriendin dus.
Misschien dacht ik iets te lichtzinnig over het maken van een reportage over de euthanasiepil. Of heeft mijn vriendin gelijk en komt de wens naar een dergelijke pil voort uit het verlangen het leven én de dood onder controle te houden.
En hoe reëel is dat verlangen eigenlijk?
Het gesprek met mijn vriendin roept meer vragen op:
Verschijnen er inderdaad weinig genuanceerde en reële stukken over zorgethische kwesties in de media? Zoeken wij, media-werkers én -consumenten, teveel naar sensatie? Naar wat schuurt, fout gaat? Zijn we te weinig constructief? Zijn artsen bang om in een verkeerd daglicht geplaatst te worden? Blijven ze liever “veilig” en anoniem in hun eigen praktijk en mijden ze het publieke debat?
En als ze zich niet laten zien, hoe weten we dan wat er echt speelt?
Ik zal het mijn vriendin vragen, als we over een paar weken opnieuw een kop koffie met elkaar drinken.
4 reacties
Fokelien Kamstra
Na de anticonceptiepil en abortuspil hebben we nu de euthanasiepil. Pillen om leven, dat we niet wensen, te voorkomen of te beëindigen. De pillen leverden ons veel gemak op in een moderne en liberale samenleving zoals we die kenden totdat de medische zorg werd vermarkt. De ethische discussie over zelfbeschikking aangaande leven en dood liep daarvoor parallel.
Nu mensen zijn verworden tot rendabelen en onrendabelen, is de ethiek ondergeschikt aan de markt geworden. Liberale politici kunnen nauwelijks verhullen dat ze de dure onrendabelen liever kwijt dan rijk zijn. Oud, depressief, ziek; je mag dood. De pharmaceutische industrie wrijft zich in de handen. De ethiek blijft achter bij deze naargeestige ontwikkeling. Ik wil hierbij ook de schandalige plannen rondom orgaandonatie noemen. Op zijn achttiende verjaardag ontving mijn zoon de morbide vraag ‘Heb Jij Het In Je?’ van de overheid in de bus.
De discussie moet gaan over mensen en de menselijke maat. Anders kunnen we straks de drionpil halen als we het even niet meer zien zitten.
Angeline van Doveren
Nou Doret, me dunkt dat je je programma voor de komende jaren rond hebt. En je vragen zou ik niet alleen voorleggen aan die ene vriendin.
Doret
Hallo Angeline,
Wat leuk dat je reageert op mijn stuk!
Kom jij ook veel van dit soort sentimenten tegen?
Op welke manier?
Groet,
Doret
Angeline van Doveren
Ha Doret, ik denk dat jouw vriendin gelijk heeft als ze zegt, dat de praktijk veel genuanceerder is, veel meer grijstinten kent dat vaak in de media wordt geschetst. Zeker als het om dit soort onderwerpen gaat. En ja, sommige dokters houden ervan om in het publieke debat op het podium te staan, en andere juist niet. Daar is niets mis mee.
De opmerking van je vriendin over de maakbaakheidsgedachte is een interessante. Dat weet jij ook, anders had je die opmerking niet opgenomen in je mooie blog. Misschien is hij wel juist zo interessant omdat deze opmerking door een arts wordt gemaakt – door iemand die beloofd heeft om andere mensen ‘beter te maken’.
Ik vermoed dat de maakbaakheidsgedachte wordt gevoed door simplificatie, waar bepaalde media mijns inziens een aandeel in hebben. Dokters hebben daar last van, zeker rondom het thema euthanasie, dat juist om prudentie, voorzichtigheid en zorgvuldigheid vraagt.
Door de drammerigheid die is ontstaan rondom thema’s als euthanasie en de laatsewilpil is in de publieke opinie het idee ontstaan, dat het hier om een recht zou gaan, dat bevochten zou moeten worden op ‘machthebbers’ die patiënten dit recht ontnemen. Ik vind dat bijzonder jammer, deze verpolitisering van dit onderwerp. Het gesprek gaat dan immers in de grond van de zaak om de strijd over wie de macht heeft of zou moeten hebben, in plaats van om de open en onderzoekende vraag naar het moreel goede, naar de betekenis van lichamelijkheid, van kwetsbaarheid, van eindigheid. Misschien heeft de verpolitisering van dit onderwerp jouw vriendin een beetje kopschuw gemaakt, en eerlijk gezegd begrijp ik dat heel goed van haar.
Als ik in jouw schoenen stond, dan zou ik op zoek gaan naar de grijstinten en de nuanceringen rondom de thema’s euthanasie en laatstewilpil. Naar de kleine plekjes waar het wringt. De plekjes die wijzen op de kwestbaarheid van de zaak. Om te beginnen.