Klaartje Klaver, promovendus van de vakgroep Zorgethiek reageerde vandaag in Trouw op een eerder opiniestuk van Moniek van Jaarsveld.
Zorg met aandacht
Mensen die prettig gewassen worden, zijn tevreden ook al heeft de verzorgende niet naar hun persoonlijke leven gevraagd.
“Zorg is een overheidstaak, aandacht geven niet”, betoogt Moniek van Jaarsveld op 21 juni in deze krant. Deze bestuurder van een ouderenzorgorganisatie pleit ervoor de zorg terug te brengen naar een basispakket waar de aandacht uitgesneden kan worden; dat iets waar het eigen sociale netwerk van de zorgbehoevende in moet voorzien.
Van Jaarsveld schrijft dat familieleden en naasten in de huidige samenleving gelegitimeerd wegblijven als een familielid zorg nodig heeft. Hun leven is niet ingericht op zorg en hun inzet wordt als ‘extraatje’ gezien. Alhoewel zij geen recht doet aan de mantelzorgers die wél met zeer veel liefde voor een naaste zorgen, is dit inderdaad een zorgelijke ontwikkeling. Maar aandacht beschouwen als ‘extraatje’, zoals Van Jaarsveld doet, is dat evenzeer.
Kun je de vraag naar zorg en aandacht wel uit elkaar halen? Dat impliceert dat aandacht iets is wat je kunt geven naast de echte zorg. Maar wat is echte zorg eigenlijk?
Vanuit onderzoek naar de ervaringen van zorgontvangers is al lang bekend dat goede zorg te maken heeft met erkenning: goede zorg gaat steeds weer om het zich al of niet ‘gezien’ voelen. Of het nu is op een spoedeisende hulp, aan de dialyse, na een operatie, bij de huisarts of als verpleeghuisbewoner; er telt meer dan enkel vaktechnische perfectie. Goede zorg is zorg die je niet tot een ding maakt en waarbij je als persoon mee blijft tellen.
Door aandacht zie je wat iemand nodig heeft. Dat betekent dat aandacht en zorg inherent met elkaar verbonden zijn: zonder aandacht kan goede zorg niet bestaan. Aandacht kan niet uitbesteed worden aan een naaste of vrijwilliger. Het is niet los te koppelen van de specifieke zorgrelatie die een zorgontvanger en -verlener met elkaar hebben. Aandacht is geen extraatje, maar hoort bij de core business van zorg.[pullquote]Kun je de vraag naar zorg en aandacht wel uit elkaar halen?[/pullquote]
Wel moeten we goed weten wat aandacht dan precies is en niet is. Het is een misverstand dat zorgverleners allemaal extra persoonlijke aandacht moeten gaan geven in de vorm van een gezellig gesprek of een hand vasthouden. Aandacht kan ook worden gegeven in de verzorgende of medische handeling zelf.
Essentieel is dat dat niet op de automatische piloot gebeurt, maar gericht op deze mens in het bijzonder met wie de zorgverlener op dat moment te maken heeft. Mensen die gewassen worden, zijn tevreden ook al heeft de verzorgende niet naar hun persoonlijke leven gevraagd. Zolang ze maar goed en prettig gewassen zijn, met aandacht voor wat er speciaal is aan hún lichaam en hún was-wensen.
Zo bezien valt er inderdaad geld te besparen. Wellicht kan er, zoals Van Jaarsveld voorstelt, een hoop worden weggesneden uit de zorg. Maar dan moeten we wel precies weten wat wel en wat niet. In plaats van aandacht te schrappen kunnen we dus beter onderzoeken wat het eigenlijk inhoudt. Daar kunnen de naasten die wegblijven een belangrijke rol in spelen: zij weten om welke mens het gaat die hier zorg behoeft.
Kennis over welke aandacht patiënten nodig hebben en wat ervoor nodig is om die aandacht te kunnen geven, voorkomt dat we te snel tot actie overgaan en het goede van zorg verdwijnt. Dat doet recht aan zowel de mensen die van zorg afhankelijk zijn als de zorgverleners die zich met hart en ziel voor hun werk inzetten.
Nadenken over wie er verantwoordelijk is voor welke zorg en wie dat moet betalen is nodig en goed, maar Van Jaarsveld slaat daarin een stap over. We moeten wel weten wat we wegsnijden als we gaan snijden. Laten we er nog eens aandachtig bij stilstaan dus.
Klaartje Klaver is werkzaam bij de Vakgroep Zorgethiek van de Universiteit van Tilburg, waar zij promotieonderzoek doet naar aandacht in de ziekenhuiszorg.
Bron: Trouw.nl
1 reactie
Govert Jan Bach
Psychbeste Klaartje
het kost me wat moeite 65 jaar hersenletsel om gewoon in cintact met je te komen gezien je prachtige dissertatie
Kan ik die kopen of zo/
Ik ben emeritus zielzorger en psychotherapeut en heb 60 jaar in de GGZ gewerkt ook als onderzoeker valeriuskliniek psychiatrie VU MC
Amsterdam. Sinds 1965 ben ik vurig aannanger van Simone Weil en ik ben net gevraagd door een uitgever een boek te svchrijven over haar Aandachtsconcept. Ik neem aan dat je van haar weet, Ik heb altijd vanuit dat concept gewerkt toy ik in 2012 schrijver en programmamaker werd. Zie wiki Maar ik zie nog oud clienten. Kunnen we een keer afspeken. In Amsterdam of Amersfoort. Anders via mail
0651613737 ik mag niet meer rijden.
nogmaals gefeliciteerd met je publicatie
ps harry kunneman was mijn beste schoolvriend