En, doet ú het al? Wekelijks een uurtje met demente oma spelletjes doen? Koken in de wijkopvang voor daklozen? Een middag zorgen voor het gehandicapte zoontje van de collega? De billen van de buurvrouw wassen? Bent u al een affectieve burger? (Kampen e.a. red., 2013).
Wie het maatschappelijk debat over zorg en welzijn volgt, kon er het afgelopen jaar niet omheen. De verzorgingsstaat van Nederland trekt zich terug, en doet een ferm appel op de burgers van Nederland: we moeten weer meer voor elkaar gaan zorgen.
Vanuit de presentiebenadering zou je op het eerste zicht zeggen: prachtig, zo’n nieuw elan van zorgzaamheid. De aangewakkerde neoliberale wind van autonomie en zelfredzaamheid, van krijgen waar je recht op hebt, lijkt achter ons. De overheid roept op tot zorgzaamheid. Eindelijk.
Maar zo simpel ligt het niet. Terecht stellen Tonkens en Duyvendak -als aanvoerders in dit debat – dat achter de warme taal van fijn-samen-meer-voor-elkaar-doen nogal wat risico’s schuilgaan, zoals potentieel misbruik tussen helper en geholpene. Bovendien moeten wij, autonome en onszelf reddende burgers, ineens gaan toegeven dat we hulp van de buren nodig hebben. We voelen schaamte en onwennigheid als we moeten laten zien dat we (soms) hulpbehoevend zijn. Het taboe op kwetsbaarheid na jaren van eigen kracht en zelfregie is groot, zo betogen we vanuit de presentietheorie al enige tijd (Baart & Carbo, De zorgval, 2013). En bovendien, zo leert de praktijk, is het vaak bijzonder complex om goed te zorgen als het om grote afhankelijkheden gaat. Het is niet eenvoudig om te snappen wat een ander nodig heeft, om hulp te verlenen die ook echt aansluit bij wat een ander (hardop of zonder woorden) vraagt.
Mét de gangmakers van het debat over de affectieve burger pleiten we daarom voor een open, vitaal democratisch debat, een publieke agenda die taal geeft aan de nieuwe moraal van zorgzaamheid. De private kwetsbaarheid mag dan politiek worden, onderwerp van een publieke en politieke discussie is ze nog nauwelijks. Hoog tijd om daar mee te beginnen.
De buurvrouw moet intussen nog maar even wachten.
Zorg kan anders. Bijvoorbeeld door een debat te voeren over kwetsbaarheid. Zo gaat dat in de presentie. Meer weten? www.presentie.nl
0 reacties