Mevrouw Doornman (74) heeft Alzheimer. Ze woont in een woon-zorgcentrum met een loopcircuit. Hier loopt ze een groot deel van de dag neuriënd door de gangen en maakt dan graag contact met de zorgprofessionals. Mevrouw is alleenstaand en heeft altijd gewerkt als gymdocente. Haar netwerk is klein, maar met haar jongere broer heeft ze een hechte band. Hij komt een paar keer per week langs. Samen maken ze dan wandelingen door de tuin en genieten buiten van beweging, weer of geen weer. Iedere zes weken krijgt mevrouw een behandeling van de pedicure; haar teennagels moeten regelmatig worden geknipt. Het knippen van de teennagels doet mevrouw zeer, ze heeft er dan ook een grote hekel aan. Mevrouw Doornman is nog behoorlijk krachtig en verzet zich heftig. Om de behandeling uit te kunnen voeren wordt ze zwaar gesedeerd. De sedatie werkt echter maar kort, waardoor er twee zorgprofessionals nodig zijn om haar in bedwang te houden. Is dit goede zorg? Kan dit niet anders?
Stress en pijn
Deze ervaring is door de zorgprofessionals uitgebreid besproken in het team. ‘We hebben er last van!’ Er is van alles geprobeerd: de sedatie is aangepast, de frequentie van het knippen is aangepast, er is muziek aangezet, er is een verzwaringsdeken gebruikt; het mag allemaal niet baten. Het team besluit nog een keer bij elkaar te komen om de situatie te bespreken. Het voelt onmenselijk om mevrouw Doornman dit aan te doen. Het geeft niet alleen stress en pijn bij haar, maar zeker ook bij de professionals die voor haar zorgen. In hun werk is de ‘eigen regie’ van bewoners een centrale waarde. Deze sedatie voelt tegennatuurlijk. Daarbij heeft één van de zorgprofessionals er echt last van dat ze deze volwassen, innemende vrouw, fysiek in bedwang moet houden, terwijl ze weet dat mevrouw Doornman daardoor na de behandeling een aantal uur woest is op alles en iedereen. Aan de andere kant heeft mevrouw Doornman al een aantal keer aangegeven dat zij pijn heeft, als haar nagels niet worden geknipt. De lange nagels belemmeren haar bij het lopen. Dit heeft haar broer ook al opgemerkt. Daarbij zal het niet knippen van haar nagels uiteindelijk leiden tot complicaties, met het risico dat mevrouw helemaal niet meer zal kunnen lopen.
Plezier versus eigen regie
Het team brengt de verschillende betrokkenen in kaart. In dit geval gaat het om mevrouw Doornman zelf, haar jongere broer, de pedicure en uiteraard het team van zorgprofessionals. Ze ontdekken al snel dat ‘compassie’ en ‘betrokkenheid’ belangrijke waarden zijn in deze situatie. Alle betrokkenen hebben grote compassie voor mw. Doornman. Ze willen het allerliefste dat zij ‘neuriënd en wandelend door haar leven kan’. Dit heeft ze immers altijd gedaan. Eén van de zorgprofessionals merkt scherp op: ‘Hier zit ook onze grote moeite, als we geen compassie met haar hadden, zouden we helemaal geen last hebben van de situatie.’ Het team ziet echter bij mevrouw Doornman twee botsende waarden ontstaan. Haar plezier en levensgelukin het wandelen samen met haar broer, staan haaks op haar eigen regie die ze haar ontnemen tijdens de behandeling van de pedicure. Dat is nogal wat. Is dat het waard, om haar regie te ontnemen, om tegemoet te komen aan haar plezier? Al pratende ontdekken de teamleden dat alles wat ze doen, uit liefde en betrokkenheid is voor mevrouw Doornman en haar broer. Er lijkt een gevoel van opluchting door het team te gaan.
Verrast
Eigenlijk is het hele zorgteam verrast door de uitkomst van dit moreel beraad. Ze hebben het niet langer over ‘zwaar sederen’, in het vervolg zullen ze mevrouw Doornman vanuit ‘compassie sederen’. Omdat ze weten dat ze hiermee uiteindelijk tegemoet komen aan haar plezier en levensgeluk met haar broer. Hopelijk kunnen mevrouw Doornman en haar broer nog vaak wandelen, wat het leven voor hen samen zo veel kleur geeft. Is hiermee alles opgelost? Nee, het blijft naar dat het team deze drastische maatregel van sederen moet nemen. Maar de worsteling bij hen is wel een stuk milder. Vanuit een groot gevoel van compassie besluiten ze eenmaal in de zes weken de regie van mevrouw over te nemen, zodat ze daarmee op veel belangrijkere momenten haar plezier en levensgeluk kunnen waarborgen. De situatie in de praktijk lijkt nauwelijks veranderd, toch gaat het team uiteen met veel minder stress. Een zorgvuldig afgewogen beslissing, vanuit compassie, wat een opluchting.
Bij Moreel Beraad zeggen we dat zorgprofessionals op dit moment, in deze unieke situatie, weten wat het beste antwoord is. Zij kennen hun eigen team, de bewoner voor wie ze zorgen en hun naasten. Vaak weegt de ‘eigen regie’ van een bewoner of patiënt zwaar in het maken van een beslissing. Maar ‘eigen regie’ is niet bij voorbaat doorslaggevend.
Fem Pluimers is trainer ethiek en zingeving bij Reliëf. Ze heeft als geestelijk verzorger en creatief therapeut ervaring in de ouderenzorg, het hospice en het ziekenhuis. Ze verzorgt trainingen op het gebied van moreel beraad en zingeving. Meer weten? fpluimers@relief.nl
1 reactie
A.Klein
Ik begrijp de mindset-verandering om vanuit compassie en betrokkenheid te sederen en dat dit bij de zorgmedewerkers opluchting en stressvermindering teweeg brengt. Echter komt bij deze mindset-verandering van de zorg, mevrouw Doornman niet meer in beeld? Wat vindt zij ervan en zal zij deze behandeling nu ook met minder stress kunnen ervaren?