Annelies van Heijst hoogleraar Zorgethiek en Caritas

De Universiteit van Tilburg heeft universitair hoofddocent Annelies van Heijst met ingang van 1 mei 2009 benoemd tot hoogleraar Zorgethiek en caritas. Van Heijst doet onderzoek naar morele aspecten van het zorgend omgaan met ziekte en afhankelijkheid – in heden en verleden. Tegenwoordig gebeurt het zorgen in een professionele omgeving met vaktechnische maatstaven, vroeger speelde het zich af in een caritatieve setting op basis van christelijke wortels. Daartussen liggen breuken en verbindingslijnen (levensbeschouwelijk en vaktechnisch), die onvoldoende zijn doordacht.

Van Heijst stelt ethische vragen bij de gezondheidszorg door die in een omvattender cultureel en sociaal kader te plaatsen. Ook probeert ze inzichten te ontwikkelen waar werkers in de zorg van nu iets mee kunnen. Onder professionals, cliëntenorganisaties en mantelzorgers geniet ze bekendheid vanwege haar gedachten over ‘menslievende zorg’. De kern daarvan is dat vaktechnisch correcte zorg een absolute voorwaarde is, maar dat zorg mensen pas echt goed doet als ze er het gevoel aan over houden dat men hen heeft zien staan.

Zorgethiek is een ethische stroming die niet insteekt op de grote vragen van leven en dood, maar op het alledaagse leven. Daarin zijn zorgzame relaties wezenlijk om het tot een goed leven te maken. Drie partijen doen er dan toe: de mensen die zorg krijgen, hun naasten en de professionals.

Caritas komt in het blikveld in het kader van Van Heijsts onderzoek naar historisch verschuivende waardeopvattingen over afhankelijkheid en autonomie, die aan zorg gekoppeld zijn. Zulke waardeopvattingen komen onder meer tot uiting in de iconografie van de caritas, literaire teksten en professionaliteitsvertogen. Dit roept vragen op zoals: hoe is het te verklaren dat de oude caritas zo’n slechte reputatie heeft, terwijl beroemdheden als Bill Gates goede sier met hun charity maken?

Prof. dr. J.E.J.M. (Annelies) van Heijst studeerde Theologische Ethiek en Vrouwenstudies aan de Universiteit van Nijmegen en promoveerde in 1992 (cum laude) aan dezelfde universiteit op Verlangen naar de val. Autonomie en zelfverlies in hermeneutiek en ethiek. Van 1982 tot 1992 was ze studiesecretaris van het samenwerkingsverband van Nederlandse zustercongregaties. Sinds 1992 is ze als (hoofd-)docent verbonden geweest aan de Theologische Faculteit van Tilburg, en sinds 2005 aan de Faculteit Geesteswetenschappen van de Universiteit van Tilburg. Haar leerstoel is ondergebracht bij het Departement Religiewetenschappen en Theologie

Recente boekpublicaties van Van Heijst zijn Iemand zien staan. Zorgethiek over erkenning (Kampen, Klement 2008 1e dr.; 2009 2e dr.); Menslievende zorg. Een ethische kijk op professionaliteit (2005 1e dr.; 2008 5e druk); Models of Charitable Care. Catholic Nuns and Children in their Care in Amsterdam since 1852 (Leiden: Brill 2008).

Zie ook het persbericht van de Universiteit van Tilburg.