‘Nu de familie niet meer in de huiskamer komt, is het een stuk rustiger.’ Dit is een uitspraak die Elleke Landeweer en Annet van der Velde in de afgelopen periode nogal eens hoorden onder zorgmedewerkers van verpleeghuizen. Landeweer is ethiekonderzoeker van het Groningse Universitair Netwerk Ouderzorg (UNO-UMCG) en Annet van der Velde is naast voorzitter van de themagroep Zorgethiek van dat netwerk, GZ-psycholoog en teamleider van de behandeldienst Zorggroep Tangenborgh. Ook al zijn bezoekregels versoepeld, veel verpleeghuizen staat (nog) niet te springen om bezoek weer in de gezamenlijke huiskamers toe te laten. Familie wordt verzocht om met hun naaste naar de eigen kamer of naar elders buiten de afdeling te gaan. Nu de meeste mensen zijn gevaccineerd en het gevaar van het virus afneemt, schrijven Landeweer en Van der Velde op de website van het UNO-UMCG dat het tijd wordt om terug te keren naar ‘het oude normaal’ en de gezamenlijke huiskamer weer open te stellen voor bezoek.
Bij verpleeghuizen bestaat twijfel of dit verstandig is. De twijfel komt in de eerste plaats voort uit het feit dat zorgmedewerkers zagen dat sommige bewoners juist baat hadden bij de rust die was ontstaan in de huiskamer. Voorheen kwamen familieleden vaak in de gezamenlijke huiskamer zitten. Daardoor was er soms veel reuring. Een gezellige plek, maar voor sommige bewoners mogelijk iets te druk. En voor zorgmedewerkers vaak een grote uitdaging om de sfeer tussen bewoners met zeer complexe cognitieve en stemmingsproblemen goed te houden.
Medisch effectief
Een andere reden voor de twijfel is dat verpleeghuizen zich door de coronacrisis nog meer dan voorheen bewust zijn geworden dat virussen en infecties in het verpleeghuis makkelijk kunnen verspreiden. De maatregelen bleken vanuit medisch perspectief effectief. Het gevreesde norovirus (buikgriep) heeft zich een stuk minder laten zien. Het blijven beperken van onderlinge contacten tussen bezoek en de andere bewoners zou vanwege virus- en infectiepreventie goed zijn.
Weer op bezoek
Familie wil graag weer in de gezamenlijke huiskamer op bezoek komen. Voor hen is de huiskamer bij uitstek een plek waar zij gezellig met hun naaste kunnen samenzijn. Een plek waar zij andere medebewoners kunnen ontmoeten en een praatje kunnen maken met de zorgmedewerkers. Voor bewoners en familie belangrijk, want het kan soms ook lastig zijn om alleen met hun naaste met dementie tijd door te brengen.
Afweging op maat
In het verpleeghuis is ‘persoonsgerichte zorg’ en ‘zorg op maat’ het devies. Dit blijft altijd schipperen doordat bewoners met elkaar leven en tot op zekere hoogte ook met elkaar rekening moeten houden. Hoe en waar bewoners en bezoekers elkaar mogen ontmoeten, is dan ook een ethisch vraagstuk dat elke ouderenzorgorganisatie op maat dient af te wegen, rekening houdend met de verschillen in behoeften van bewoners én mogelijkheden van locatie, gebouw en zorgteams.
Kwaliteit van leven
Nu het gevaar voor corona afneemt, is het tijd om aan meer te denken dan alleen het risico op besmetting en verspreiding. Naast de medische kant van zorg en behandeling die nodig is bij de zeer complexe ziektebeelden van bewoners, moet er naar onze mening ook weer aandacht zijn voor de gehele kwaliteit van leven van bewoners én voor iedereen die voor de bewoner belangrijk is.
Verantwoorde risico’s
We moeten weer verantwoorde risico’s durven te nemen. Wij stellen dat, om te komen tot een moreel acceptabel plan, verpleeghuizen zorgvuldig en weloverwogen – met alle betrokkenen – alle voor- en nadelen van het wel of niet openstellen van de gezamenlijke huiskamer moeten wegen. Dat er met elkaar gesproken wordt over welke risico’s verantwoord zijn en bij onderlinge twijfel samen gezocht wordt naar wat er wel mogelijk is en/of hoe risico’s op andere manieren tegengegaan kunnen worden. Met als vertrekpunt dat in principe de huiskamer weer toegankelijk moet zijn voor bezoek.
Brede afstemming
Wij vinden het belangrijk dat de wensen en behoeften van bewoners, familie en naastbetrokkenen worden afgewogen en dat zij een gelijkwaardige stem krijgen. Moreel beraad kan hierbij helpen. Ook de zorgmedewerkers en behandelaars moeten gehoord en betrokken worden. Zij staan 24/7 klaar voor de bewoners en zien vanuit hun professionaliteit goed wat de impact is van wel of geen bezoek in de gezamenlijke huiskamers.
Rust voor wie dat nodig heeft
Daarnaast vinden we het belangrijk dat er met elkaar gezocht wordt naar alternatieven voor bewoners die baat hebben bij een rustige omgeving. Zijn er bijvoorbeeld op de afdeling andere mogelijkheden om rustplekken te creëren voor bewoners? Kortom, zoek samen met elkaar hoe de gezamenlijke huiskamer weer voor iedereen gezellig wordt.
Over UNO-UMCG
In het Universitair Netwerk Ouderenzorg – UMCG werken onderzoekers, zorgprofessionals, onderwijsmedewerkers en andere betrokkenen samen aan (nog) betere zorg voor kwetsbare ouderen, thuis en in het verpleeghuis. Het UNO-UMCG is een regionaal netwerk van twintig verpleeghuisorganisaties in Noord- en Oost-Nederland en het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG). Het UNO-UMCG ontwikkelt, verzamelt en deelt kennis en helpt bij het toepassen en implementeren ervan in zorgpraktijk en onderwijs. Een van de kennisthema’s waar de focus op ligt is zorgethiek. Daarin werkt het UNO-UMCG samen met de Universiteit voor Humanistiek.
Elleke Landeweer is ethiekonderzoeker bij het UNO-UMCG en lid van de themagroep Zorgethiek van het UNO-UMCG.
Annet van der Velde is GZ-psycholoog en teamleider behandeldienst bij Zorggroep Tangenborgh en voorzitter van de themagroep Zorgethiek van het UNO-UMCG.
0 reacties