Hoe ik het idee kreeg voor mijn onderzoek naar mensen met een burn-out

Wat is het belangrijk wanneer je zoals ik uit een burn-out komt, om te gaan re-integreren op een plek waar je je thuisvoelt. Een plek waar je jezelf kunt zijn en ruimte krijgt om jezelf te ontdekken. Hierdoor is de kans kleiner dat je in oude patronen vervalt en de kans groter dat je je werk zo vormgeeft dat het bij je past en energie geeft.

Door: Sara Dekking

Omdat ik bij het re-integreren op mijn oude werkplek merkte dat ik moeite had om me te motiveren en besefte dat het werk steeds minder bij me paste, ben ik op zoek gegaan naar een plek waar ik maatschappelijk betrokken onderzoek kon gaan doen, in lijn met mijn eigen ideeën over onze samenleving en hoe we die met elkaar steeds een beetje beter kunnen maken. Deze plek heb ik gevonden bij de vakgroep Zorgethiek van de UvH, waar allerlei belangrijke en boeiende sociaal-maatschappelijke kwesties aan bod komen. De eerste maanden van mijn re-integratie bij deze vakgroep hebben me geïnspireerd om zelf een zorgethisch onderzoeksvoorstel te gaan schrijven, vanuit mijn eigen ervaringen met een burn-out en bijbehorend re-integratieproces.

Verzuimadviseurs en protocollen
Als je ziek uitvalt door een burn-out is er een hele stoet mensen die zich op de een of andere manier met jou mag bemoeien/zich zorgen maakt om jouw welzijn (dat staat of valt een beetje met de organisatie waar je werkt, de specifieke personen die op je pad komen en je eigen proces). Ten eerste betreft dit uiteraard je werkgever en meer specifiek je leidinggevende die je ‘case manager’ wordt, een term die er vrij gemakkelijk voor zorgt dat je je minder mens voelt. Verder natuurlijk de bedrijfsarts, UWV’ers op een afstandje en als je wat langer in het circus zit komen daar ook een arbeidsdeskundige en een re-integratieadviseur bij. Die laatste wordt ook wel ‘verzuimadviseur’ genoemd, wat me dan weer deed voelen alsof ik gespijbeld had van school en bij de rector moest komen. Hoewel ik tot nu toe nauwelijks met het UWV te maken heb gehad, lieten ze zich bij de zaken waarvoor we wel bij hen terecht moesten niet van hun beste kant zien (star en bureaucratisch).

Al met al had ik wel het geluk dat ik over het algemeen bereidwillige mensen trof, die verder keken dan hun dossier lang was en steeds probeerden mee te denken wat voor mij een goede keuze zou zijn. Maar ik heb genoeg verhalen van anderen gehoord, dat dit helaas niet vanzelfsprekend is. En zelfs in mijn geval voel je je vaak overweldigd, eenzaam, ontnomen van regie, met allemaal mensen die regels en procedures moeten volgen, op gezette tijden, want anders… Binnen alle (UWV)-protocollen is er heel weinig ruimte voor creatieve oplossingen, jouw persoonlijke tempo en terugval door allerlei persoonlijke tegenslag. Dus zelfs als mensen het beste met je voor hebben kan er nog veel verbeterd worden aan het proces van het herstellen van een burn-out. Bedrijfsartsen en het UWV weten zich vaak geen raad met mensen met een burn-out, omdat het verloop van hun herstel grillig is (in tegenstelling tot bijvoorbeeld een botbreuk), bij iedereen anders is en een grote mentale component heeft, die ook weer sterk verweven is met de fysieke aspecten. Daarnaast is het huidige wetenschappelijke onderzoek voornamelijk gericht op vragen over de oorzaken van burn-out en hoe die te verminderen, zodat voorkomen wordt dat mensen in een burn-out terechtkomen. Hoewel dit uiteraard zeer belangrijke vragen zijn, is het helaas zo dat er nog steeds heel veel mensen jaarlijks een burn-out krijgen en daar dus zorg en ondersteuning bij nodig hebben. Opvallend genoeg wordt er heel weinig onderzoek gedaan naar het herstelproces om de vraag te beantwoorden wat mensen helpt om weer uit een burn-out te komen. 

Zorgethiek en burn-out
Binnen de vakgroep Zorgethiek stellen we ons in antwoord op dergelijke beschouwingen over re-integratieprocessen de vraag: ‘Wat is het moreel goede in de zorgpraktijken rondom mensen met een burn-out?’ De zorgethische benadering kiest er hierbij voor om te vragen naar ervaringen van mensen zelf, zonder in te vullen of aannames te doen, maar door de dialoog aan te gaan om van hen te horen hoe het is om een burn-out te hebben. Wat betekent dat voor jou? Om op die manier te achterhalen welke zorg en ondersteuning mensen nodig hebben, waar ze behoefte aan hebben en waaraan juist totaal niet. Iets wat eigenlijk zo vanzelfsprekend is, maar in de praktijk nog nauwelijks wordt gedaan.

Daarom ben ik begonnen om een zorgethisch onderzoeksvoorstel te schrijven, waarin ik mensen die een burn-out gehad hebben wil vragen hoe dit voor hen was en welk proces ze hebben doorlopen om uit de burn-out te komen. Dit wil ik doen vanuit een fenomenologische benadering, door te vragen naar hun ‘geleefde ervaringen’. Dat betreft de ervaringen van mensen, zoveel mogelijk voordat er een cognitief, rationeel sausje overheen is gegaan. Dus vragen naar het emotionele, fysieke, pre-verbale, existentiële, biografische en relationele ‘zijn met en in een burn-out’.

Van wantrouwen naar vertrouwen
Hoewel we voor de resultaten van mijn onderzoek nog even geduld moeten hebben, wil ik hier alvast beginnen met een hartenkreet gebaseerd op mijn eigen ervaringen: zeer gewaardeerde re-integratieprofessionals, zie alsjeblieft de mensen achter de burn-out, probeer niet te veel vast te houden aan regels en procedures en geef mensen de vrijheid om zelf met creatieve oplossingen te komen die hun herstel kunnen bevorderen. De tijd voor wantrouwen, controle en achterdocht is voorbij, we hebben bij de toeslagenaffaire gezien waar beleid gestoeld op deze negatieve uitgangspunten toe kan leiden. Dus probeer in plaats daarvan steeds weer vertrouwen te hebben in de persoon die voor je zit en durf je hart te volgen, pas dan geef je mensen de kans om daadwerkelijk te herstellen van hun burn-out.