De wekelijkse reflecties van de organisatie van de kunstmanifestatie Cure Park in de zomer van 2017 zijn gebundeld in de publicatie Art – Cure, Activating the Potential. Zorgethica Tessa Smorenburg interviewde tijdens Cure Park curator Theo Tegelaers van TAAK en sprak met hem over de potentie van kunst als reflectiemodel voor maatschappelijke kwesties.
Kunst in het publieke domein
De kunstmanifestatie Cure Park over het thema Care werd gehouden van 4 juni tot en met 16 juli 2017 in het Amsterdamse Bos, waar het thema zorg in brede zin werd belicht en bevraagd. Tijdens dit evenement kwamen meer dan 30 kunstenaars, makers en denkers samen met publiek en zorgprofessionals. Het programma dat werd geboden bestond uit: een kunstroute, experimenten, interventies, workshops, lezingen, performances en films. De manifestatie vond plaats in het Amsterdamse Bos en hiervoor was bewust gekozen.
Voor TAAK is het belangrijk om in te haken op sociaal- maatschappelijke kwesties en wenst de dialoog aan te gaan met het publiek. Daarom kiest TAAK ervoor om kunst een podium te bieden buiten de klassieke vier muren van een galerie of museum en in het publieke domein. Het Amsterdamse Bos is daarmee een sluitende context, een plek die begin twintigste eeuw is ontworpen vanuit het gedachtegoed dat natuur welzijn en gezondheid bevordert en is gemeengoed van alle bewoners van de stad.
Kunst als kritiek
Op Cure Park werd het thema zorg in brede zin belicht en bevraagd. TAAK beoogt met haar projecten via kunst een dialoog aan te gaan met thema’s die spelen in de maatschappij en in dit geval de discussie aan te gaan over wat ziekte en gezondheid zijn. “Kunst heeft een vrije ruimte om grenzen tussen wat speculatief of subjectief is op te zoeken en niet bepalend te laten zijn”, zegt Tegelaers. Op de kunstmanifestatie komen allerlei onderwerpen aan bod: van geboorte tot dood en van spirituele beleving van gezondheid tot dakloos leven in de stad. Op de vraag waarom de onderwerpen een dergelijk breed spectrum van zorg beslaan, antwoordt hij: “Care speelt in alle situaties in je leven een rol en de kwestie is hoe je ermee omgaat”.
Gebrek als expertise
Als voorbeeld van een van de deelnemende kunstenaars vertelt Theo Tegelaers over de performance Baden van Cathalijne Smulders. Smulders werkt hierin samen met mensen die als gevolg van een hersenbeschadiging een spraakstoornis hebben en daardoor moeite hebben met taal, spraak of gebaren. In dit project, dat overkomt als een theatervoorstelling maar tegelijkertijd een improvisatie is, wordt duidelijk hoe communicatie werkt.
Er is geen tolk of vertaler aanwezig om de mensen met een spraakstoornis verstaanbaar te maken voor het publiek. Daardoor wordt het noodzakelijk om je als publiek in te leven in andermans perspectief. “Het levert niet een soort van antwoorden op, maar het geeft je wel inzicht in dat eigenlijk altijd het omgedraaide wordt gevraagd in de maatschappij: de ander moet zich aanpassen aan het ‘normale’ discours. En wat nu als we het omdraaien en juist ‘hun gebrek’ zien als een expertise?”, stelt hij.
Dialoog tussen object en kijker
Op de kunstmanifestatie werd steeds een actieve deelname van de bezoeker gevraagd. Via het deelnemen aan een performance kon men zelf beleven hoe het is om ´de ander´ te zijn en via discussies over kunst werd van het publiek gevraagd om open te staan voor andermans verhalen en ervaringen. Om de kennis die ontstond tijdens de manifestatie te ‘vangen’ heeft TAAK gedurende de zes weken van de manifestatie wekelijks gereflecteerd op het programma.
De associatieve denkbeelden die tijdens de manifestatie en de reflecties die tijdens deze gesprekken ontstonden, werden in verslagen opgeschreven. Deze werden wekelijks geprint voor het publiek en vervolgens gebundeld in een publicatie Art – Cure. Activating the Potential. Dit was een samenwerking met The Future en PUB, een studenteninitiatief van het Sandberg Instituut (master van de Gerrit Rietveld Academie te Amsterdam). Dit boek is een kunstwerk op zichzelf. Hierin wordt grafisch gespeeld met taal en beeld, waardoor de bevraging van zorg verschijnt in een dialoog tussen object en kijker.
Presentatie van de publicatie Art-Cure. Activating the Potential (2017) op 26 september en enkele spreads.
Potentie en grenzen van kunst als reflectiepraktijk
De beeldende en performatieve kunstuitingen, alsmede het randprogramma, nodigde uit tot discussie en dialoog. Het werd duidelijk dat kunst een andere manier van kijken is en een andere dimensie raakt dan het rationele. Hierdoor wordt er een ruimte gecreëerd voor een ander en/of onderbelicht narratief.
Ter afsluiting: hoewel de potentie van kunst als reflectiepraktijk getoond werd, roept het interview nog wel vragen op als: Wie is de kijker van de kunst? Hoe creëer je veiligheid om mensen hun verhalen te laten delen? En bovenal is een vraagstuk: hoe zorg je dat belanghebbenden luisteren naar de vragen die gesteld worden, terwijl zij daar niet altijd op zitten te wachten?
De publicatie Art – Cure. Activating the Potential kost 15 euro (exclusief verzendkosten) en kan besteld worden door te mailen naar info@taak.me.
0 reacties