Op een warme middag in juni zat ik bij een bijzondere herdenkingsbijeenkomst. Een jaar geleden overleed mijn schoonvader. Hij stelde zijn lichaam ter beschikking aan de wetenschap, zoals dat zo mooi heet. Ik heb net mijn premaster Zorgethiek en Beleid afgerond en het zorgethische aspect van deze bijeenkomst viel me op. Tijdens deze waardevolle bijeenkomst zorgden de organisatoren voor erkenning van de gevoelens van nabestaanden zoals ik.
Jaarlijkse herdenking
De herdenkingsbijeenkomst was georganiseerd door het VUmc, afdeling anatomie en neurowetenschappen (waar het lichaam van mijn schoonvader heen is gegaan) en begraafplaats, crematorium en gedenkpark De Nieuwe Ooster. Genodigden waren nabestaanden van mensen die het afgelopen jaar net als mijn schoonvader hun lichaam ter beschikking hadden gesteld aan de wetenschap. Volgens de uitnodiging was het doel van de middag om samen met de nabestaanden de overledenen die deze bijzondere gift hebben gedaan te herdenken en te eren. Na de herdenkingsbijeenkomst werden er op De Nieuwe Ooster bloemen gelegd bij het monument dat speciaal voor deze jaarlijkse herdenkingen is ontworpen.
Dankbaarheid
De middag bestond uit verschillende sprekers en veel muziek, uitgevoerd door de studenten van de universiteit. Aan de nabestaanden werd het belang benadrukt voor onderwijs en wetenschap wanneer mensen hun lichaam na overlijden ter beschikking stellen. Hierbij werd grote dankbaarheid geuit voor de gift van de overledene, die na de dood deze bijdrage aan de samenleving geeft. Dit paste mooi bij het besluit van mijn schoonvader. Hij was arts en heeft zelf in de zogenoemde snijkamer studenten begeleid. Door zijn lichaam ter beschikking te stellen kon hij ook na zijn dood nog bijdragen aan de kennis van de huidige generatie zorgverleners en wetenschappers. De hierdoor opgedane kennis en ervaring komt vervolgens weer ten goede aan de zorg voor de patiënten van de toekomst.
Begrip
Het viel mij op dat de universiteit, onderzoekers en studenten die zo dankbaar gebruik maken van deze lichamen, zich realiseert dat de nabestaanden iets ontnomen is. Als iemand het lichaam na het overlijden ter beschikking stelt aan de wetenschap moet dat lichaam snel na het sterven weggehaald worden. Er is heel weinig tijd voor nabestaanden om afscheid te nemen; er is geen periode van opgebaard liggen; er is geen uitvaart; er is geen steen of urn om naar toe te gaan om te gedenken. Na het overlijden is er voor de nabestaanden dus eigenlijk niets, alleen hun gevoel van rouw.
Zorgethiek
Door deze bijeenkomst werd een alternatief ritueel voor rouw geboden, dat kan helpen bij de verwerking van de nabestaanden die zich in deze situatie bevinden. Er werd samen stilgestaan bij de overledenen en respect getoond voor hun laatste wens. Onder begeleiding van muziek werden er foto’s van en teksten over de overledenen getoond. Ook werd er stilgestaan bij het nut van het ter beschikking stellen van het lichaam na overlijden, waardoor het sterven voor de nabestaanden een extra betekenis kreeg.
Met deze herdenkingsdienst zorgden de organisatoren voor erkenning van de gevoelens van de nabestaanden. Erkenning voor zowel de rouw door het overlijden van een naaste, als voor de unieke situatie dat er geen lichaam is om afscheid van te nemen. Met deze bijzondere herdenkingsbijeenkomst hebben de organisatoren een stukje zorg voor de nabestaanden op zich genomen. Het grote aantal aanwezigen toonde aan dat dit door nabestaanden zeer gewaardeerd wordt, en wat mij betreft is dit een voorbeeld van goede zorg voor elkaar.
0 reacties