Besmetting is niet alleen medisch maar ook literair een gewild onderwerp. De komende weken aandacht voor een paar ‘besmettelijke’ boeken.
Goethe
Je ziel aan de duivel verkopen is een thema dat al honderden jaren over de hele wereld in allerlei vormen verteld wordt. Alleen al in de Europese cultuur zijn er tientallen romans, toneelstukken, opera’s en gedichten over dit thema gemaakt. Een van de bekendste werken uit onze cultuur is de Faust van Goethe, een boek uit het begin van de 19e eeuw. Het Faust thema is gebaseerd op een werkelijk bestaand hebbende arts Faust in de 15e eeuw. Bij Goethe biedt Mephisto aan Faust superieure kennis aan, in ruil voor zijn ziel. Maar wie God tracht te evenaren moet uiteindelijk zwaar daar voor boeten, dat is de moraal van het verhaal.
Mann
Nadat Klaus Mann in 1936 het Faust thema had verwerkt in zijn roman Mephisto – een toneelspeler die zijn ziel verkoopt aan de nazi’s – pakt zijn vader Thomas Mann het thema op in zijn roman Dr. Faustus, die tijdens de Tweede Wereld Oorlog in ballingschap in de USA werd geschreven en in 1947 werd gepubliceerd. In deze zeer gecompliceerde roman probeert Thomas Mann een verklaring te geven voor de vraag waarom het humanistische Duitsland van Goethe, Schiller en vele anderen kon verworden tot het Duitsland van Hitler.
Hij beschrijft daarvoor het leven van de componist Adrian Leverkuhn die creatieve genialiteit koopt van de duivel om in staat te zijn de ultieme compositie te schrijven. Mann geeft een interessante draai aan het Faust thema. De bewuste daad van het verkopen van de ziel wordt door hem in een onbewuste daad veranderd. En die onbewuste daad wordt voltrokken door een besmetting met syfilis. Het was toen al bekend dat een syfilisbesmetting tot neurolues 1) kon leiden. Men dacht dat neurolues gekenmerkt werd door perioden van ongekende luciditeit en creativiteit, naast perioden van vreselijke ellende. Het verhaal ging dat sommige kunstenaars en denkers, zoals Tschaikovski en Nietzsche, de neurolues bewust hadden opgezocht vanwege de creativiteit.
Ergens halverwege het boek verschijnt de duivel aan Adrian om hem zijn besmetting mee te delen, en daarmee hem te confronteren met zijn contract dat hij met de duivel heeft gesloten zonder dat hij het wist. Mephisto legt nauwkeurig uit hoe het volk der levende schroefjes, de spirocheta pallida, bij hem zijn uitgezaaid naar het metafysische, metavenerische, het meta-infectieuze, kortom naar zijn brein, daar waar de hogere menselijke functies zetelen. Hij zal krachtens het contract precies 24 jaar na de infectie leven en tot grote creativiteit komen, maar hij mag niet liefhebben. En daar gaat Adrian Leverkuhn, de verpersoonlijking van Duitsland, dan ook aan ten onder in deze prachtige roman.
Arko Oderwald
[bol_product_links block_id=”bol_57d292814f1a8_selected-products” products=”666864684,1001004004798458″ name=”Faust” sub_id=”” link_color=”003399″ subtitle_color=”000000″ pricetype_color=”000000″ price_color=”DC7605″ deliverytime_color=”009900″ background_color=”FFFFFF” border_color=”CCCCCC” width=”590″ cols=”2″ show_bol_logo=”undefined” show_price=”1″ show_rating=”0″ show_deliverytime=”1″ link_target=”1″ image_size=”1″ admin_preview=”1″]
- Verzamelnaam voor ziektebeelden, die als gevolg van de ziekte syfilis kunnen ontstaan in het zenuwstelsel. synoniem: neurosyfilis
0 reacties