Gezamenlijke besluitvorming en het relationele netwerk van de patiënt
Autonomie en zorg
“Paul Ricoeur schreef in zijn belangrijke werk ‘Oneself as Another’: “The autonomy of the self will appear […] to be tightly bound up with solicitude for one’s neighbor and with justice for each individual” (Ricoeur, 1992, 18). Deze uitspraak kan worden verstaan als vanzelfsprekend. Er komen bekende termen in voor: autonomie en rechtvaardigheid. Iedereen heeft recht op zelfbepaling en vrije keus, dat is het in onze gezondheidszorg basale recht op respect voor autonomie.
Bezien in het licht van de huidige discussie over de herziening van ons zorgstelsel zijn autonomie en rechtvaardigheid inderdaad nauw verbonden termen. Immers, om de zorg toegankelijk en betaalbaar te houden voor ieder individu – een kwestie van rechtvaardigheid, zo betoogt de overheid – wordt een beroep gedaan op ieders autonomie om zoveel mogelijk zelfstandig te wonen, verstandig te kiezen en zorg in eigen kring te organiseren.” [pullquote]Familie en naasten zijn deel van de identiteit van de patiënt[/pullquote]
“Maar daar hapert waarschijnlijk toch de interpretatie van dit korte citaat, want autonomie en rechtvaardigheid zijn hier verbonden met een term die niet zo vaak in dit verband wordt genoemd, namelijk met de zorg voor onze naaste. Dat staat in contrast met het discours van de zorgherziening, waar onze autonomie vooral verbonden is met de eigen regie die je moet nemen om de zorg voor jezelf te organiseren, mocht je ziek, zwak, oud, of anderszins afhankelijk worden. Maar dat is niet wat Ricoeur zegt: onze autonomie gaat niet om het regelen dat je zorg krijgt, maar is verbonden met het geven van zorg. In dit artikel staat de verknoping van autonomie met zorggeven centraal.”
Eenzijdige autonome mensbeeld bekritiseerd
De complexiteit van gezamenlijke besluitvorming lijkt nog eens vergroot te worden door de rol van naasten en familie. Dwang en drang door en afhankelijkheid van relaties lijken soms een eigen besluit van de patiënt in de weg te staan. Het Tijdschrift voor Gezondheidszorg en Ethiek besteedt twee themanummers aan gezamenlijke besluitvorming naar aanleiding van de Prudentiaconferentie van 2014.
In het reeds verschenen nummer betoogt Inge van Nistelrooij dat naasten en familie niet een derde partij zijn, naast arts en patiënt, maar dat zij als mede-constituent van de identiteit van de patiënt van meet af aan aanwezig zijn in de besluitvorming. Dit pleidooi wordt onderbouwd via zorgethische auteurs die het eenzijdige autonome mensbeeld kritiseren, en Ricoeurs werk, die het zelf als fundamenteel relationeel beschouwt.
Download hier het artikel.
Bron: Tijdschrift voor Gezondheidszorg en Ethiek (TGE), jaargang 25 – nr. 1 – 2015, p.14-18
[bol_product_links block_id=”bol_5572c7c50671a_selected-products” products=”1001004000933348″ name=”Oneself as Another” sub_id=”Paul Ricoeur” link_color=”222222″ subtitle_color=”222222″ pricetype_color=”222222″ price_color=”CC3300″ deliverytime_color=”009900″ background_color=”FFFFFF” border_color=”D2D2D2″ width=”625″ cols=”2″ show_bol_logo=”undefined” show_price=”1″ show_rating=”1″ show_deliverytime=”1″ link_target=”1″ image_size=”1″ admin_preview=”1″]
1 reactie
Vanhaverbeke Roger
Ik weet niet of het aan te raden is Paul Ricoeur te lezen in het Engels, ik vermoed dat het verstandiger zou zijn zijn boek te lezen in zijn taal “Het Frans”…..want filosofie is voor mij zeker met de psycho-analyse ernaast een Franse aangelegenheid….Het heeft ook volgens altijd een méérwaarde een boek in de oorspronkelijke taal te lezen.