Hanneke van der Meide heeft een promotieonderzoek verricht naar de effecten van een ziekenhuisopname op kwetsbare ouderen. Wij waren benieuwd naar de resultaten van haar onderzoek en de betekenis hiervan voor de zorgethiek.
-
Wat is het onderwerp van je promotieonderzoek?
Mijn onderzoek gaat over oudere ziekenhuispatiënten en patiëntenparticipatie. Het perspectief van de oudere staat daarin centraal. Door middel van kwalitatief empirisch onderzoek heb ik onderzocht wat het betekent voor een oudere om in het ziekenhuis te verblijven en hoe deze ervaringen doorklinken in de cliëntenraad van het ziekenhuis.
-
Hoe kwam je tot de keuze van dit onderwerp?
Dit onderwerp was beschreven in een vacature waarop ik gesolliciteerd heb. Het eerste idee kwam dus niet van mij uit maar ik heb er wel mijn eigen draai aan gegeven. Ik ben opgeleid als antropoloog en filosoof en heb daarnaast in verschillende zorgsettingen gewerkt. Ik ben altijd geïnteresseerd geweest in het perspectief van kwetsbare mensen die zorg nodig hebben en in de politieke dimensie daarvan. Ouderen vormen de grootste patiëntengroep in het ziekenhuis. Nu zou je verwachten dat het ziekenhuis wel goed is afgestemd op deze groep maar dat blijkt niet zo te zijn. Een ziekenhuisopname is een gevaarlijke onderneming voor ouderen met grote kans op functieverlies en met veel psychosociale impact. Hoewel er op dit moment veel aandacht is voor de kwetsbaarheid van oudere patiënten komen de ervaringen van de ouderen zelf daarin nauwelijks aan bod. Daarom ben ik ouderen gaan ‘shadowen’ tijdens hun gang door het ziekenhuis en ben ik gaan kijken hoe de cliëntenraad aandacht besteed aan deze belangrijke patiëntengroep. Omdat het voor veel ouderen lastig is om actief te zijn in andere vormen van georganiseerde patiëntenparticipatie leek de cliëntenraad bij uitstek het orgaan om de stem van ouderen te representeren.
-
Wat zijn voor jou de meest verrassende bevindingen?
Uit mijn shadowing studie blijkt dat een ziekenhuisopname voor ouderen een ingrijpende en verstorende gebeurtenis is. De oudere patiënt is kwetsbaar omdat hij of zij weg is van alles wat vertrouwd is, in een vreemde omgeving is zonder het gevoel te hebben daar deel vanuit te maken en omdat een ziekenhuisopname confronteert met een onzekere toekomst. Een verblijf in het ziekenhuis roept allerlei onzekerheden op. Zorgverleners verrichten bijvoorbeeld handelingen zonder dat de patiënt weet wat ze doen en vertrouwde medicijnen zien er opeens anders uit dan ze gewend bent. Ouderen leren dat de vraag ‘hoe gaat het’ eigenlijk betekent ‘hoe gaat het met je lichaam’. Omdat ouderen zich vaak niet op hun gemak voelen zijn ze terughoudend in het uiten van wat ze zouden willen of waar ze zich zorgen over maken. De zorg voor ouderen heeft een ontwikkeling doorgemaakt van ziekte naar functiegericht, in mijn studie pleit ik voor meer leefwereld gerichte zorg om aan te sluiten bij de ervaringen van ouderen. Uit mijn onderzoek blijkt ook dat er binnen de cliëntenraad geen ruimte is voor concrete patiënten ervaringen en dat haar agenda gevuld is met onderwerpen die van bovenaf (Raad van Bestuur, management) komen. De cliëntenraad is onderdeel geworden van het ziekenhuissysteem waardoor ze zich niet laat voeden door onderwerpen die opkomen vanuit de zorgpraktijk, dat is een gemiste kans en roept de vraag op of er hier wel sprake is van patiëntenparticipatie.
-
Waar sluit je onderzoek bij aan als je kijkt naar waar de zorgethiek in Nederland zich mee bezig houdt?
Net als veel zorgethici ben ik de complexe zorgpraktijk ingegaan en beschrijf ik een aantal spanningen die zich daar tonen. Ik belicht daarin het perspectief van een kwetsbare groep mensen en ik doe dat op zo’n manier dat het zowel de kwetsbaarheid als de agency van de oudere patiënt naar voren brengt. Op basis hiervan beschrijf ik een perspectief op goede zorg. Daarnaast is de fenomenologische onderzoeksbenadering en de methode van shadowing die ik heb gebruikt interessant voor de zorgethiek in Nederland.
Meer lezen? Zie ook dit artikel in de Volkskrant.
van der Meide, J. W. (2015). Why frailty needs vulnerability: A care ethical study into the lived experiences of older hospital patients [pdf]
1 reactie
roger vanhaverbeke
Dit is héél duidelijk voor mij, als vrijwilliger moreel consulent werk ik op een afdeling SP in een algemeen ziekenhuis in Vlaanderen,…..een ziekenhuis van 1400 bedden en SP staat voor specialiteiten, wat dit ook mag inhouden, de inhoud is verschrikkelijk….patiënten of ouderen die uitbehandeld zijn, ouderen die nog niet in staat zijn om zelfstandig thuis te zijn, ouderen die wachten op een plaatsing in een rusthuis of woon en zorgcentrum…..BEDROEVEND,….sommigen zitten ook te wachten op een palliatieve eenheid of op de dood……zij zijn héél kwetsbaar….en ik heb het daar soms héél moeilijk….omdat bvb de logistiek assistent de koffie ronddeelt om 13u.30′ en de helft van de ouderen ligt te slapen en dus koude koffie drinken want de man in kwestie heeft gedaan om 14u. met zijn dienst, ik vind verschrikkelijk…..ook is het héél bedreigend wanneer je zelf gepensioneerd bent en 40 jaar gefungeerd hebt als verpleegk. en hoofdverpl…..en dan wordt je daarmee geconfronteerd als vrijwilliger…..ECHT ONMENSELIJK……en de artsen die niet de tijd maken om echt een gesprek te Voeren met de oudere want dat vraagt immers TIJD, en ik ben zo blij dat ik daar tijd kan voor vrij maken….maar het is een Druppel op een hete plaat….ik ben héél ontgoocheld hoe na vijf jaar pensioen de zorg in Vlaanderen evolueert, ik krijgt het er echt IJSKOUD van …..het is een IJKOUDE ZORG geworden en dan maar de woorden vol hebben van presentie en nabijheid en participatie….allemaal HOLLE WOORDEN die het bij mij niet méér doen….
sorry voor deze tekst maar er is een DIEPE KLOOF tussen FORMELE en INFORMELE zorg, heeft mij maar informele zorg….zonder franje….maar eerlijk uit het HART en niet de formele zorg vanuit een mooie THEORIE zonder inhoud.