Hees, niet eens zo heel hees. Het blijkt kanker. Keelkanker. Door te roken, veel te roken, 50 per dag. Het leven van de Nederlandse romanschrijver Willem Melchior verandert. De dagen worden bepaald door de gang naar het ziekenhuis, iedere dag weer. Dat is de boventoon van de dag. De dagen zijn doortrokken van de vraag hoe van het roken af te komen. Dat is de ondertoon. Hij schreef er een dagboek over: De tijd is op, 2014.
Zelden las ik een boek van een patiënt die zijn loop door de zorg zo fijnzinnig beschreef. Er zijn talloos vele patiëntverhalen en niet iedereen is literator. Melchior is zeker een erudiet, geoefend schrijver. Op iedere bladzijde is dat duidelijk. Maar hij zet zijn grote vermogens in voor iets anders dan literair vuurwerk: op een milde wijze, vanuit de donkere gang van de kanker, neemt hij waar wie hij ontmoet, proeven wie die arts tegenover hem is (“van mediterrane of misschien oosterse herkomst, kalm en vriendelijk, en die zich een beetje krom, maar toch heel duidelijk uitdrukte, sober en helder”), wie die vrouw is die voorlichting over rookverslaving geeft (aardig, routineus, “de kont en de dijen te zware gestalte”). Hij schetst met woorden als houtskool waar wij, lezers, met hem zijn: de CRT scan kamer, de bestralingsruimte, en -niet onbelangrijk- de wachtruimtes.
Maar het boek is nog knapper. Melchior schrijft licht maar daardoor snoeihard over zijn waarneming van de zorg. Er gebeuren geen rampen, er komen geen ernstige miscommunicaties tussen afdelingen voor (al zijn ze er wel). Maar op zijn ooghoogte gebeuren wel andere zaken: eigenlijk per ongeluk hoort hij wie zijn hoofdbehandelaar is, hij zoekt zijn weg tussen de verschillende aanwijzingen van artsen in dat éne ziekenhuis: de hoofdbehandelaar: 35 of – de uitvoerende arts – 25 bestralingen. Direct en geheel ophouden met roken – nee, langzaam afbouwen – nee, voorlopig nog doorgaan. De patiënt is niet alleen ziek maar ook in de zorg vervat. Mooi -ja mooi want mild- is wel hoe hij ‘het zorgtraject’ zoals de professionals zijn gang door de therapie noemen waarneemt: het zorgtraject blijkt over hún planning te gaan, hun bedrijfsvoering. Alleen een scan en echo aangekondigd, maar nu toch ook maar -voor het handig, en noodzakelijk natuurlijk – een kliertje aanprikken. En in ‘het traject’ houdt de patiënt zich met zijn eigen sores bezig, zonder dat iemand die prikt, bestraalt of weegt er naar vraagt. Willem Melchior waardeert tegelijk hoe razend knap de dames van de planning zijn bestralingen inroosteren.
Wie bij regel één dacht : ‘had je niet moeten roken’ wordt meegenomen, laagje voor laagje: hoe de schrijver-patiënt opgenomen wordt door de zorg: afdaalt in “de onderwereld”. Maar ook gaan we langzaam bevatten: roken maakt het leven. De voorafgaande romans waren er niet geweest als hij niet had gerookt. ‘Onverstandig gedrag’ is verweven met hoe ‘ik’ het leven leef.
Wat de zorg en het beleid uiteenlegt, is – jammer – één, in het leven van de patiënt. Zijn strottenhoofd gaat er aan.
Willem Melchior (2014). De tijd is op. Atlas Contact, Amsterdam.
Luister ook naar deze uitzending van Radio 1 over Willem Melchior en zijn boek.
0 reacties