In de rubriek Zo! Zorg! stellen we telkens drie vragen aan mensen die werkzaam zijn in de zorg en hulpverlening. Ditmaal worden de vragen beantwoord door Irma Baltes. Zij is werkzaam als tropenarts en bevindt zich op dit moment in Oeganda.
Welk moment van zorg verlenen is je het meest bijgebleven en wat maakte dat moment zo bijzonder?
Er zijn veel bijzondere momenten geweest, waarvan de volgende casus voor mij een indrukwekkende ervaring op zowel medisch inhoudelijk als cultureel vlak is.
Zorg verlenen is overal anders
Als tropenarts werkte ik in Ethiopië in een klein en afgelegen ziekenhuisje op de verloskamer. Een vrouw was van haar tweede kind aan het bevallen, welke in stuitligging ter wereld kwam. Althans, het lichaampje, want het hoofdje bleef vastzitten in het bekken. Alle manoeuvres om het kind alsnog in goede conditie eruit te krijgen had ik geprobeerd, waarna ik na enige minuten besloot iets gruwelijks te doen om alsnog het kind te kunnen redden. Aangezien er weinig middelen aanwezig waren, er geen tijd was om het meest gunstige materiaal bij elkaar te verzamelen en ook de verloskundigen geen idee hadden wat te doen bij een noodsituatie, was de ingreep verre van optimaal.
Ik sneed met een scalpel, zonder enige verdoving en goede uitleg aan de vrouw, haar huid en vervolgens het stukje bindweefsel tussen haar schaambeenbotten door zodat er meer ruimte ontstond zodat het kind alsnog geboren kon worden. De baby kwam slap en bleek ter wereld en ademde niet. Na zo’n 10 minuten reanimeren kwam er weer wat ‘leven’ in. Gelukkig gedroeg de baby zich daarna zoals alle andere gezonde baby’s in de drie weken dat moeder en baby in het ziekenhuis waren opgenomen, zonder typische verschijnselen die kunnen passen bij ernstig zuurstof gebrek. De moeder had echter wel schade aan haar plasbuis, bekkenspieren en bindweefsel opgelopen wat zou kunnen resulteren in incontinentie, infectie, fistelvorming of problemen met lopen i.v.m. een instabiel bekken. Gelukkig kon ik haar vrij snel opereren en genas ze zonder grote problemen.
Happy end in dit geval, maar waar mijn eerste reactie was om alles te doen om het kind te redden, is dat niet zo vanzelfsprekend in sommige andere delen van de wereld. Zo ook hier, zou een gehandicapt kind veel ellende in en voor het gezin kunnen geven. Zowel verstoting van het kind als soms ook van moeder en kind komen voor, er zijn geen faciliteiten voor gehandicapte kinderen, en (alles uiteraard naarmate van de handicap) is een gehandicapt kind minder productief voor het dagelijkse huishouden. De mogelijke schade wat bij de moeder kon ontstaan na de ingreep kan evenzo voor chronische klachten leiden waardoor dagelijkse taken niet gedaan kunnen worden en zelfs zoals bij fistelvorming kan ook een vrouw uit de gemeenschap worden verbannen.
Waarom deze casus me zo is bijgebleven is dat om een kind te redden, ik een bijzondere en indrukwekkende ingreep moest uitvoeren op een vreselijke manier voor moeder, met een mogelijke uitkomst voor moeder en kind wat cultureel gezien meer onwenselijk had kunnen zijn voor hen dan toch een dood kind. Nu zijn dit beslissingen die direct genomen moeten worden waarbij ik me realiseer dat, ook al ken ik de lokale cultuur een beetje, ik nog steeds de uitwerking niet zou kunnen overzien. Zorg verlenen is overal anders, zelfs in kwesties van leven of dood.
Wat heeft je vooral gevormd tot de zorgverlener die je nu bent en waarom?
Ik denk dat het werk in ontwikkelingslanden me een bredere kijk op zorg verlenen heeft gegeven. Je wordt met de neus op de feiten gedrukt dat de overgrote meerderheid van de wereldbevolking slechte toegang heeft tot gezondheidszorg. Niet alleen omdat er geen gezondheidsposten of medewerkers in de buurt zijn, maar ook bijvoorbeeld omdat ‘Westerse gezondheidszorg’ te duur is, cultureel niet geaccepteerd wordt of doordat een vrouw geen toestemming van haar echtgenote krijgt. En zo zijn er nog tig andere redenen.
Ook door onder andere deze redenen komen mensen in een zeer laat stadium van ziekte naar het ziekenhuis. Dit heeft me geleerd om met minder en andere middelen een ziekte te diagnosticeren en te behandelen, waardoor ik ook in Nederland kritischer nadenk of en waarom ik een test aanvraag. Ook is interessant om te zien dat overal een andere ziektepresentatie en beleving is en een hulpvraag totaal anders kan zijn dan wat op het eerste ogenblik het meest logisch lijkt. Dit alles heeft me denk ik een meer open blik gegeven. Vanzelfsprekendheid is soms ook een instinker.
Wat is zorg voor jou?
Zorg betekent voor mij iemand proberen in zijn of haar (medische) behoeften te voorzien. En dat is heel breed, zoals iemand aandacht of begrip geven, luisteren, persoonlijke verzorging en helpen met de dagelijkse dingen of juist alleen diagnostiek of high-tech medische behandeling.
1 reactie
Dinberu
Excellent care of both the mother and the baby with limited resources!! appreciate the work you did,Dr.irma!! and
I hope you will come with multimodal approach in the treatment of similar cases in the near future!! God bless you!!