Ik houd van kauwen. Kauwen op voedsel. Door rustig te kauwen, proef je wat je eet. Dat maakt eten spannend. Geen gehaktbal smaakt hetzelfde. Daarom moet je kauwen, dan ontdek je dat de ene een uitje erin heeft gedaan, de ander wat knoflook en bij weer iemand anders proef je iets wat je niet thuis kunt brengen.
Eten doe ik het liefst in een fijn gezelschap. Nadeel daarvan is dat er gepraat wordt. En tijdens een conversatie wordt er niet gekauwd, is mijn ervaring. Daarom zwijg ik graag aan tafel. Niet de hele tijd, maar wel als er iets op mijn bord verschijnt dat mijn volle aandacht nodig heeft. Dan zwijg ik en ik kauw op het voedsel dat smaakt als de aarde die open barst.
Ik houd van kauwen. Kauwen op woorden. Door rustig te kauwen, proef je wat je zelf te zeggen hebt. Dat maakt woorden spannend. Geen woord is hetzelfde. Daarom moet je ze laten sudderen als sukadelapjes op een koude wintermiddag. Alleen dan krijgen woorden betekenis en proeven ze zoals ze bedoeld zijn.
Woorden gebruik ik graag in gezelschap. Nadeel ervan is dat er soms niet geluisterd wordt. En tijdens gewauwel wordt er niet gekauwd, is mijn ervaring. Daarom zwijg ik graag. Niet de hele tijd, maar wel als er een woord verschijnt dat mijn volle aandacht nodig heeft. Dan zwijg ik en ik kauw op het woord dat smaakt als het vuur dat doet branden.
Ik houd van kauwen. Kauwen op zinnen van Julian Barnes. Door te kauwen op zijn boek Hoogteverschillen dringen pareltjes van zinnen je leven binnen. Dat maakt zijn boek spannend. Geen zin is hetzelfde. Daarom moet je ze rustig naar binnenslurpen zoals oesters op een zonnige zomernamiddag. Alleen dan komen de zinnen binnen en vertellen ze je een verhaal.
Barnes schrijft over zijn rouw na het overlijden van zijn vrouw Pat Kavanagh met wie hij dertig jaar samen is geweest. Hij neemt de lezer mee naar de vele kanten van rouw, waarin hij troost zoekt in oude woorden als dood, verdriet, leed, droefenis en pijn. Hij heeft het niet op de medische benadering van rouw en ziet in het bedroefde gevoel ook geen depressie. ‘Verdriet is een menselijke gesteldheid.’
Verschillende vriendschappen worden te licht bevonden. Niet iedereen lijkt er tegen te kunnen om haar naam nog bij een ‘gezellig’ etentje te horen. Anderen zijn wel ondersteunend. Zo wordt Barnes getroffen door de woorden van een weduwe: ‘Weet je wat het is – de natuur is heel precies, het doet precies zoveel pijn als het waard is, dus beleef je in zekere zin, denk ik, genoegen aan de pijn. Als het er niet toe deed, zou het er niet toe doen.’ Barnes heeft in eerste instantie moeite met het masochistische van deze uitspraak. Later stelt hij vast dat deze waarheid bevat. ‘Pijn laat zien dat je niet hebt vergeten; pijn versterkt de smaak van de herinnering; pijn is bewijs van liefde.’
Sommige zinnen in Hoogteverschillen doen je laten slikken of happen naar lucht. Maar wat een zinnen, nog eentje dan. ‘Je voegt twee mensen samen die nog niet eerder zijn samengevoegd. […] Maar soms lukt het, wordt er iets nieuws gemaakt en is de wereld veranderd. Dan wordt, op enig moment, vroeg of laat, om de een of andere reden, een van de twee weggenomen. En wat wordt weggenomen is groter dan de som van wat er eerst was. Dat mag rekenkundig gezien niet mogelijk zijn, maar emotioneel gezien is het dat wel degelijk.’
Zinnen van Julian Barnes lees ik graag in mijn liefs’ gezelschap. Voordeel daaraan is dat hij graag leest. Of hij ook kauwt, heb ik nooit gevraagd. Wij zwijgen graag. Niet de hele tijd, maar wel als we worden opgeslokt door een boek dat onze volle aandacht nodig heeft. Dan zwijgen wij en ik kauw op de zinnen van Julian Barnes die smaken als het water dat meandert.
Tot slot: Pas rond mijn vijfde jaar ging ik fatsoenlijk praten en kwamen mijn eerste woorden er verstaanbaar uit. Op dezelfde leeftijd pulkte ik kauwgum van de stoep om vervolgens in mijn mond te steken. Iets in mij moet al vroeg van zwijgen hebben gehouden… En van kauwen.
Julian Barnes: Hoogteverschillen. Atlas Contact, 2013.
1 reactie
Nicolas
Mooie analyse. Pijnlijk mooi boek ook.