Samenvatting van een klein onderzoek in het kader van het vak Veldverkenning en veldonderzoek, ZEB 2013, onder begeleiding van prof.dr. Anne Goossensen.
Onderzoekers/studenten: Esther Hanse & Ina Luichies
In de zorgethiek is de aandacht voor kwetsbaarheid een belangrijke leidraad, vaak afgezet tegen zorgen dat de autonomie van iemand wil bewaken of versterken. Deze studie diept uit hoe beide thema’s zich tonen in een mantelzorgsituatie en wat de nadruk op autonomie of kwetsbaarheid zijn. Door een discoursanalyse van fragmenten uit de twee autobiografische boeken is gezocht naar een antwoord op de vraag hoe volwassen kinderen de toenemende kwetsbaarheid van hun ouders verwoorden. De boeken zijn van Cyrille en Marina Offermans, broer en zus, en beslaan een periode van ongeveer tien jaar.
Cyrille Offermans
In het essay Waarom moet ik liegen tegen mijn demente moeder? zoekt Cyrille naar begrip voor zijn moeder. Hoe kan het dat deze goed gehumeurde en positieve moeder is veranderd in wantrouwende en slecht voor zichzelf zorgende vrouw? Met veel geduld probeert hij zich in te leven in de wereld van zijn moeder. Hij vraagt zich af wat humaner is, zijn moeder zo autonoom mogelijk te laten zijn of te accepteren dat ze zichzelf niet meer kan redden en haar zo onopvallend mogelijk zoveel mogelijk uit handen te nemen.
Marina Offermans
Josephine, het alter ego van Marina Offermans in de biografische roman Voorheen mijn moeder, zorgt regelmatig een weekend voor moeder. Met humor probeert ze er voor haar moeder te zijn, maar Josephine raakt vaak geïrriteerd over het eindeloze vragen van haar moeder. De omgang van Josephine met moeder is er op gericht haar zoveel mogelijk zelfstandig te laten zijn. Zij wil vasthouden aan de vrouw die haar moeder was. Ze merkt daarbij dat moeder vaak niet meer weet wat ze moet doen. Onmacht, schuldgevoel en verdriet overheersen bij Josephine: Emoties, die moeder in de war brengen.
Autonomie versus kwetsbaarheid
De zoon Cyrille lijkt te accepteren dat moeder niet beter wordt, dochter Josephine blijft zich inspannen om moeder ‘beter’ te maken. Beiden handelen vanuit de liefde voor hun moeder, maar door de manier van handelen van Cyrille lijkt moeder zich bij hem meer op haar gemak te voelen dan bij Josephine. Door de zorg van Cyrille lijdt ze minder, wordt ze beter erkend in haar kwetsbaarheid. Het verschil in nadruk op autonomie versus kwetsbaarheid tussen Cyrille en Josephine lijkt ons hier een belangrijke verklaring voor.
0 reacties