Leeservaring: KLAAR zijn met leven en dan?

In dit boek staan mensen centraal die klaar zijn met het leven en buiten de criteria van de Euthanasiewet vallen. Desondanks willen ze toch tot hun einde de regie houden en proberen ze op een menswaardige en zelfgekozen manier hun leven te beëindigen. Het boek opent met de vraag: ‘Mag jouw dood jouw keuze zijn?’. Door meerdere visies, ervaringen en gedachten te laten horen hopen de makers een inspiratie te bieden in het vormen van gedachten over dit onderwerp. Onder de noemers: ‘Ik ga dus ik besta’, ‘Ik blijf dus ik besta’, Ik begeleid dus ik besta’ en ‘Ik denk dus ik besta’ geven twintig, direct of indirect, betrokkenen via hun levensverhaal inzicht in deze persoonlijke situatie.

Degenen die besluiten er een einde aan te maken ervaren geen andere keuze dan van het dak afspringen, gebruik maken van een touw, pillen slikken of helium via een ingenieus zelfgebouwd systeem te inhaleren. Aan deze uiteindelijke daad gaat een heel proces vooraf en hier gaat het boek uitgebreid op in. Zo wordt de autonome persoon in zijn context geplaatst, door ook uitgebreid aandacht te schenken aan de nabestaanden en omstanders van de betrokkene. Dit is vanuit zorgethisch perspectief interessant, want hierdoor kan men het verhaal lezen vanuit de vraag hoe men in deze complexe situatie recht kan doen aan alle actoren in de context.

Klaar zijn met het leven is een onderwerp dat je raakt en iedereen zal er verschillend op reageren. Doordat het onderwerp in dit boek vanuit verschillende perspectieven wordt belicht ontstaat er een vollediger beeld over een aantal unieke en specifieke situaties aan het levenseinde. Zo komen ook een ethicus, filosoof, acteur en politicoloog aan het woord, plus een aantal medewerkers van de Nederlandse Vereniging Voor Een Vrijwillig Levenseinde en Stichting de Einder. Ter illustratie hebben kunstenaars zich door het thema laten inspireren en beelden gemaakt die de kwetsbaarheid van de betrokkenen laten zien.

Het onderwerp van dit boek is niet gemakkelijk. Uit de ervaringen blijkt dat dit soms ook geldt voor artsen. Er wordt verteld dat begrip en ruimte niet altijd worden ervaren voor het bespreken van hun levenseindevraag. En wat wordt verstaan onder ‘ondraaglijk en uitzichtloos leven’ voor de arts en patiënt verschillend kan zijn. Het is duidelijk dat er vanuit patiëntenperspectief behoefte is aan openheid en oog voor de kwetsbaarheid van de betrokkenen. En ondanks dat degene die klaar is met zijn leven autonoom in zijn of haar beslissing, toch ondersteuning en erkenning vanuit de omgeving belangrijk vindt. Er is zonder twijfel sprake van een relationele situatie, waarmee verantwoordelijk moet worden omgegaan. De vraag die deze specifieke situatie oproept is of het nodig is de huidige Euthanasiewet te verbreden. Maar zijn nieuwe regels het antwoord op deze vraag? Uit het boek blijkt dat ook aandacht en zorg belangrijk zijn voor een menswaardig bestaan en dat zijn nou juist thema’s die voor zorgethiek interessant zijn.

KLAAR – Albert Heringa en Lilian Kars. Uitgeverij Lemmens B.V. 2012 ISBN 978-90-77490-77-8

Illustratie via Carline Huge.