Voor hetzelfde geld kan het anders en kan het beter in de zorg. Dat concludeert hoogleraar Ethiek Frits de Lange in zijn bespreking van het boek Menslievende zorg in de praktijk in het blad Zin in Zorg (april 2012):
Wil je een zorgethicus boos krijgen, dan moet je zijn kijk op ethiek verwarren met zoiets als ‘ethiek van de (gezondheids)zorg’. Zorgethiek staat immers niet voor de beroepsethiek van zorgprofessionals, maar voor een alternatieve kijk op de hele ethiek.
Zij wil niets minder dan de hele samenleving anders doen kijken naar alle menselijke betrekkingen. Zorgethiek staat voor een relationeel mensbeeld, voor compassie, voor contextgevoeligheid. Ethiek is voor haar meer dan het vinden van rationele omgangsregels voor het publieke verkeer. Aandacht, kwetsbaarheid, afhankelijkheid, lichamelijkheid – we hebben het van huis uit, van de moederschoot af aan meegekregen. Als we die kant van ons mens zijn naar het licht keren, zegt de zorgethiek, worden we er met zijn allen beter mens van.
Geen wonder dat zorgethiek en de zorg voor zieke mensen elkaar dan gemakkelijk vinden. Wie ziek wordt, is plots een kwetsbaar lichaam geworden, afhankelijk van de zorg van anderen. Maar toch, de gezondheidszorg zelf lijkt dat nota bene te vergeten. In een ziekenhuis vechten het marktdenken en de technologische Imperatief met menslievendheid om voorrang bij de zorgprofessional.
De zorgethiek heeft zo’n kritische kijk op de praktijk van de zorg, dat ze doorgaans alleen als een counterstory verteld kan worden, een kritisch contrastverhaal. Dat mag soms zo zijn. Maar dat hoeft niet zo te blijven. Er zijn voorbeelden dat het beter, anders kan. Best practices, waar andere instellingen zich aan kunnen scherpen.
Het Tilburgse St. Elisabeth Ziekenhuis besloot onder de provocerende titel ‘lief ziekenhuis‘ te werken aan menslievende zorg in de praktijk. In het Programma Menslievende Zorg werken verpleegkundigen, artsen, paramedici, managers en zorgethici sinds 2009 samen om beter vorm te geven aan waar het in de zorgethiek werkelijk om draait; om het bijstaan van patiënten in hun lijden en onzekerheid en ze niet verlaten. In de bundel Menslievende zorg in de praktijk doen de meest betrokkenen bij het project verslag van hun zoektocht en de zorgethische veronderstellingen daarachter.
Elk deel – Anders kijken, Anders doen, Anders leren – begint met een theoretisch hoofdstuk. Deze hoofdstukkken vormen samen het zorgethische geraamte van het programma. In elf korte hoofdstukken wordt vervolgens bericht uit de dagelijkse praktijk van zorg en onderzoek, en krijgt het programma vlees en bloed.
Het resultaat is een hoopgevend boek, dat bewijst dat het – voor hetzelfde geld – anders, beter kan. Van counter story naar succes story? Dat niet. De wrijvingen worden niet weggemasseerd, de moeiten niet ontkend. De zorgethicus Frans Vosman ziet in de verpleegkundige de voorhoede in een politieke strijd, de zorgeenheid Heelkunde houdt het bij een training klantgerichtheid van de Efteling. Niet alle neuzen staan altijd dezelfde kant op. Maar wat is er ondertussen in Tilburg al veel neergezet aan (bezinning op) zorg zoals zorg bedoeld is. Wie volgt?
Gert Olthuis & Carlo Leget (red.), Menslievende zorg in de praktijk. Berichten uit het St. Elisabeth Ziekenhuis, Boom/Lemma, 2012, 126 pagina’s.
1 reactie
Ingela De Witte
Er is meer dan het technisch oplossen van een probleem. 20% is zorg 80% beleving Welzijn
Balans individuele wensen patient en zorger