Jaap van Buren (59) is opgenomen op de afdeling cardiologie. Hij heeft een hartinfarct gehad en heeft hiervoor een dotterbehandeling gekregen. De cardioloog heeft echter op meerdere plekken ernstige vernauwingen gezien en vindt het noodzakelijk dat er een bypassoperatie wordt uitgevoerd. Anders is het risico op overlijden groot. Het is een ingrijpende operatie met een revalidatieperiode van een aantal maanden. Jaap heeft echter naast hartklachten darmkanker. Zijn levensprognose is minder dan een jaar. Jaap wil geen levensverlengende behandelingen. Hij wil niet vier maanden van zijn kostbare jaar moeten revalideren. En dus ziet hij af van de bypassoperatie. Nu heeft Jaap vanmorgen een gesprek gehad met zijn oncoloog. Ze heeft hem positief nieuws gebracht, zijn waarden zien er goed uit. De prognose van minder dan een jaar wil ze graag bijstellen. Hoe lang dan nog? Dat is moeilijk te zeggen, maar als zijn waarden zo stabiel blijven is ze zeker hoopvol.
Jaap van Buren is niet op zijn kamer, maar zit aan tafel in de gang. Hij vertelt dat hij getrouwd is met Marjolein en dat hij bij de gemeente heeft gewerkt. Hij is vrijwilliger als mentor voor mensen met schulden en dit geeft hem veel voldoening. Daarnaast tekent hij graag. Op tafel ligt een zwart- wit tekening. De afbeelding lijkt op een web dat zich langzaam sluit. Jaap zegt: ‘Dit is mijn karakter; ik denk niet in grijstinten. Het is wit of zwart.’.
Dan stapt Marjolein de gang in. Ze schuift aan bij de tafel. Terwijl Jaap verder praat, stromen de tranen over haar wangen. Jaap vertelt met liefde over haar. Ze hebben geen kinderen, hij wil er zo lang mogelijk voor haar zijn. ‘Maar’, zegt Jaap met overtuiging, ‘ik wil mijn laatste maanden niet in een ziekenhuis aan het infuus doorbrengen en thuis doodziek op de bank.’. Hij heeft dit uitgebreid met zijn vrouw en vrienden besproken. Marjolein kan van emotie nauwelijks iets zeggen, maar knikt ter bevestiging.
Principes
Ineens raakt Jaap hevig geëmotioneerd en zegt dat hij het niet meer weet. Hij geeft nog een keer aan dat hij veel van Marjolein houdt, maar dat hij niet van zijn principes af kán stappen. Tegen ‘iedereen’ heeft hij ‘altijd’ gezegd dat hij geen levensverlengende behandelingen wil. Eerder heeft hij zelfs vurige betogen gehouden over de hoge kosten die de medische wereld maakt tijdens behandelingen in het laatste jaar van de patiënt. Deze tendens beoordeelde hij als onverantwoord en onhoudbaar. En nu zou hij van zijn overtuiging afstappen, omdat hij zelf die patiënt is? Dat is voor hem ondenkbaar!
Ook bij Marjolein lopen de emoties hoog op. Ze geeft aan dat ze zich ‘verscheurd’ voelt. Ze kent haar man goed. Ze kent zijn ideeën en principes en waardeert hem hierom. Het is een man uit één stuk, betrouwbaar, geen verborgen agenda’s. Ze wil hem steunen in de beslissingen die hij maakt, juist in deze kostbare tijd. Maar nu, nu heeft ze het gevoel dat hij zichzelf klem zet en haar ook! Nu zou ze ruimte willen om überhaupt ná te denken over de operatie, samen met de cardioloog. Voor hem, voor haar, voor de tijd die ze nog samen kunnen hebben.
Diep van binnen
Jaap lijkt geraakt door de woorden van Marjolein. Ook bij hem stromen nu de tranen over zijn wangen. Hij schuift wat dichter naar haar toe en pakt haar hand. Zo zitten ze samen stil naast elkaar. Na een aantal minuten begint Jaap voorzichtig te praten. Het leven heeft hem gevormd. Als hij links gaat, gaat hij links en niet halverwege toch rechts. Als iets zwart is, is iets zwart en niet misschien wel donkergrijs. Het geeft hem houvast, het zit diep. Het is wie hij is. Het heeft hem veel gebracht, in zijn werk, bij het oplossen van schulden als vrijwilliger. Het maakt de situatie duidelijk en helder. Ook in zijn ‘ziek zijn’ heeft het hem geholpen. Het helpt hem om grip te houden, om op koers te blijven. Om er te kunnen zijn voor Marjolein, om niet wanhopig te worden voor dat wat er komt. Tot nu… nu voelt hij zich gevangen. Alsof hij zichzelf verraadt door na te denken over een operatie. Maar als hij er niet over nadenkt… Hij kijkt haar aan. Marjolein slaat nu een arm om hem heen en trekt hem tegen zich aan. Er zijn geen woorden meer.
Een nieuwe tekening
Een dag later tref ik Jaap weer aan dezelfde tafel in de gang. Jaap is bezig met een nieuwe tekening. Weer gestileerd, met duidelijke lijnen, wit en zwart. Maar toch heb ik dit thema nog niet eerder gezien. Het lijkt wel een veld met grassen en bloemen. Of niet? Jaap kijkt op en lijkt zelf ook verrast over zijn ontwerp. Een groot contrast met ‘het sluitende web’ van een dag eerder. Hij kan het zelf niet goed verklaren, maar er lijkt ruimte te zijn ontstaan. Ruimte in zijn hoofd, ruimte in zijn lijf. Ruimte om alsnog met Marjolein de cardioloog te spreken. Vanmiddag hebben ze een afspraak.
Binnen Reliëf zeggen we: ‘Bij ethiek speelt dat wat we ten diepste voelen, onze innerlijkheid, een grote rol in de afwegingen die we maken. Vaak kunnen we er nauwelijks woorden aan geven. We kunnen niet van tevoren weten wat de ander zo diep van binnen ‘roert’. Dit erkennen en er aandacht voor hebben, geeft ruimte voor nieuwe perspectieven.’
Reliëf trainer Fem Pluimers is geestelijk verzorger en creatief therapeut. Ze heeft ervaring in de ouderenzorg, het hospice en het ziekenhuis. Ze verzorgt trainingen op het gebied van moreel beraad en zingeving. Meer weten? fpluimers@relief.nl
0 reacties