Verwenzorg in het bijzonder

Je wordt verwend om wie je bent!

Anderhalf jaar geleden kreeg ik een aanbod om een patiënt mee te nemen naar een klein concertje van Willeke Alberti, speciaal voor chronisch zieke patiënten. Ik wist meteen welke patiënt ik daarvoor uit wilde nodigen en daarnaast heb ik ook haar echtgenoot en tevens mantelzorger gevraagd om mee te gaan.

Mijn doel was om de patiënt en haar echtgenoot een dag te laten genieten en hun zorgen opzij te kunnen zetten.
Wat hebben ze samen genoten! Telkens wanneer ik deze patiënt weer terugzag en we weer spraken over de fantastische middag, brengt deze mooie herinnering een glimlach op haar gezicht en bij mij een warme gloed van binnen. Dit was mijn eerste mooie ervaring met Verwenzorg!

Verwenzorg in het bijzonder

Het boek ‘Verwenzorg in het bijzonder’ werd op 7 april 2016 uitgereikt. In het boek wordt het wetenschappelijk onderzoek naar Verwenzorg beschreven dat werd uitgevoerd door prof. dr. Annelies van Heijst, prof. dr. Petri Embregts, dr. Maaike Hermsen, dr. Esther Kuis en dr. Madeleine Timmermann. Dit wetenschappelijk onderzoek bestaat uit twee casestudies. Een casestudie van een verwenzorgactiviteit onder mensen met een verstandelijke beperking en een casestudie over de CZ Verwenzorgprijs. In dit artikel wordt de inhoud van het boek ‘Verwenzorg in het bijzonder’ samengevat en vervolgens beschrijf ik mijn eigen ervaring met verwenzorg.

Verwenzorg is een bijzondere manier van zorg die begint bij persoonlijke aandacht voor de zorgvrager. Niet alleen de dagelijkse zorg verlenen, maar de zorgvrager ook verwennen, afgestemd op de wens van de zorgvrager om hem of haar iets extra’s te bieden. Iedereen kan verwenzorg bieden, zowel in zorgzettingen als in thuissituaties. Verwenzorg kan iets kleins zijn, bijvoorbeeld een patiënt die graag buiten de paarden in de wei wil gaan bekijken. Het kan ook een georganiseerde dag zijn voor meerdere mensen, zoals ik hierboven al beschreef een concert bijwonen en naderhand met de artiest op de foto mogen.[pullquote]Joke Zwanikken-Leenders en haar echtgenoot, emeritus-hoogleraar prof. dr. Goos Zwanikken, stonden aan de wieg van dit boek. Al jaren streven zij samen goede en steeds betere zorg na voor kwetsbare mensen in onze samenleving.[/pullquote]

Het ontstaan van Verwenzorg

Maar waar komt dat idee ‘verwenzorg’ vandaan? De persoon die Verwenzorg in Nederland op de kaart heeft gezet is Joke Zwanikken-Leenders. Joke groeide op in een gezin waarin anderen helpen en verwennen heel normaal was. Op 16-jarige leeftijd ging Joke werken als verpleegkundige in opleiding op locatie Voorburg (Reinier van Arkel-groep) in Vught. Daar zag ze hoeveel de psychiatrische patiënten in de instelling moesten missen. Er kwam geen familie van de patiënten op bezoek en het eten was ‘slappe hap’. Joke ging daarom kersen uitdelen aan chronisch zieke patiënten (ze had thuis een hele tuin vol met kersenbomen). De patiënten waren verrast en vonden het een traktatie. Vele jaren later werden de twee kersen aan een steeltje het logo van verwenzorg.

Ik heb geregeld contact met Joke. Haar enthousiasme en gedrevenheid motiveren mij om verwenzorg te geven. Het lukt haar telkens weer opnieuw om vele mensen te overtuigen om verwenzorg te geven om zo bij te dragen aan het dagelijks leven van chronisch zieke patiënten.

Casestudie verwenzorgactiviteit

In het boek ‘Verwenzorg in het bijzonder’ wordt geschreven over verwenzorg voor mensen met een verstandelijke beperking. Deze casestudie leverde verschillende nieuwe inzichten op over verwenzorg voor verstandelijk beperkten mensen. Er werden zes mensen met een licht verstandelijke beperking gevolgd tijdens en na een verwenzorgactiviteit. Deze mensen noemden een hele lijst aan positieve opbrengsten van verwenzorg, zoals een aangename verrassing krijgen, voorpret, genieten van de activiteit en zich speciaal voelen. Ook werden er verbetersuggesties genoemd die met name te maken hadden met de afstemming van de verwenzorgactiviteit op de doelgroep of het individu. Dit zet mij ook aan het denken, want bij een verwenzorgactiviteit voor meerdere mensen is het niet makkelijk om het voor iedereen naar de zin te kunnen maken. Iedereen heeft zijn eigen ideeën en wensen. Het is wel een mooie uitdaging om te streven naar verwenzorg waarvan iedereen geniet.

Casestudie CZ Verwenzorgprijs

In het boek ‘Verwenzorg in het bijzonder’ wordt ook een casestudie beschreven over de CZ Verwenzorgprijs. De CZ Verwenzorgprijs komt voort uit het CZ-fonds, waarin projecten die tussen wal en schip vallen een kans krijgen als ze gericht zijn op welzijn en beleving van mensen. Joke Zwanikken-Leenders heeft toen het idee geopperd om een speciale prijs voor verwenzorg in te stellen, de CZ Verwenzorgprijs. Het doel van deze casestudie was om verwenzorg beter zichtbaar te maken, te kunnen benoemen wat het oplevert en in kaart brengen welke vragen het oproept.

De ervaringen van verwenzorgers en zorgvragers werden onderzocht. Ook door de verwenzorgers werd het als waardevol ervaren. Er werd met name benoemd dat verwenzorgers het leuk vonden mensen eens te zien genieten. De prijswinnaars waren CZ dankbaar dat ze de mogelijkheid kregen om de verwenzorgactie uit te kunnen voeren. Deze casestudie geeft inzicht in de beroepsgroepen die prijswinnend waren bij het bedenken van nieuwe verwenzorgplannen. Het geeft een motiverende en enthousiasmerende uitwerking op de beroepsgroep.

Vorig jaar ben ik bij de prijsuitreiking geweest van de CZ-verwenzorgprijs. De prijswinnaars die ik heb gesproken waren allen zeer enthousiast en gemotiveerd om verwenzorg te geven. Daarbij benoemde een van de prijswinnaars dat ze zich door het winnen van de prijs gesteund voelde en daardoor extra gemotiveerd werd om de prijs een mooie bestemming te geven.

Eigen ervaring

Uit eigen ervaring kan ik zeggen dat verwenzorg veel energie en enthousiasme geeft, niet alleen voor de zorgvrager maar ook voor de zorgverlener. Een mooie wederkerigheid omdat ze er beide van kunnen genieten. Het geeft de zorgverlener een stralende lach en een gevoel van voldoening. Het geeft veel waardering van de zorgvrager, want de vele verhalen die ik van de zorgvrager hoor is toch dat de zorgverlener vaak geen tijd heeft voor een praatje of extra aandacht te bieden. Als ik dan iets extra’s kan doen voor de patiënt krijg ik daarvoor veel waardering omdat de patiënt dit niet verwacht had.

Conclusie

Het boek geeft mijns inziens een helder idee van wat Verwenzorg inhoudt en wat het kan bijdragen aan de kwaliteit van leven van de zorgvrager. Een belangrijke waarde waar verwenzorg aan bindt is ‘menswaardigheid’. Zoals het motto van de verwenzorg ook laat zien: ‘je wordt verwend om wie je bent’. Hiermee wordt bedoeld dat je mag zijn wie je bent, je bent goed zoals je bent!

Annelies van Heijst , Petri Embregts, Maaike Hermsen, Esther Kuis , Madeleine Timmermann. Verwenzorg in het Bijzonder. Uitgeverij BTZ vorm en regie. ISBN 9789082501605. Te bestellen via Rino zuid.