Het is vrijdagmiddag en zoals gewoonlijk staat er dan een snack op het menu. Deze week is dat een kroket. Mevrouw D. snuift de geur op en zegt dan verlekkerd: “Doet u mij maar een kroket!” Geen probleem, ware het niet dat mevrouw D. haar leven lang overtuigd vegetariër is geweest. Toen ze werd opgenomen en samen met haar dochter en de contactverzorgende het zorgleefplan invulde, was het eerste dat ze zei: “Ik ben vegetariër. Wordt daar wel rekening mee gehouden?” Dat was geen probleem.
Kroket
Nu vraagt mevrouw D. ineens dus toch om een kroket. De verzorgenden bespreken dit onderling en besluiten mevrouw geen kroket te geven. Zij is immers haar hele leven vegetariër geweest. In het Multidisciplinair Overleg komt dit ter sprake, waarop de dochter zegt dat de verzorging desondanks aan de wensen van mevrouw D. tegemoet moet komen en haar wel een kroket moet geven als ze daar uitdrukkelijk om vraagt. Wat weegt er zwaarder: de ‘vroegere’ wensen van mevrouw D. of haar wensen nu? Of zou je misschien beter een groentekroket kunnen geven? En waarom dan?
Wat betekent goede zorg in dit ‘eet-isch dilemma’? Vanuit de zorgethiek en de presentietheorie gezien is het van groot belang de perspectieven van mevrouw D. te duiden. Door het voortschrijdende dementeringsproces staan twee opvattingen tegenover elkaar. De ene ligt in de lijn van haar geleefde leven, de andere is gebaseerd op haar ervaringen in het hier en nu. Ik licht beide opvattingen kort toe.
Weldadig
Door het proces van dementie en de toenemende verwoesting van haar geheugen lijkt mevrouw vergeten te zijn dat zij een overtuigd vegetariër is (geweest). Toen ze opgenomen werd heeft ze dit punt nog uitdrukkelijk benoemd: als ik het niet meer weet, willen jullie het dan voor mij herinneren? Het is aan de naasten en de professionele verzorgers om dit deel van het leven van mevrouw te continueren en levend te houden. Vanuit dit perspectief is het ongewenst dat mevrouw een kroket eet.
Het tweede perspectief dringt zich op door zintuiglijke strelingen: de kroket ruikt zo lekker, daar krijg je zin in. Het leven van mensen met dementie concentreert zich meer en meer op het heden. Het gaat draaien om momenten in het alledaagse leven die door de betreffende mens als weldadig en genoeglijk ervaren worden.
Deze kleine impulsen krijgen meer kracht als zij opgenomen worden in een visie op zorg waarin weldadigheid, genoeglijkheid en hartelijkheid de boventoon voeren. Daarin neemt men serieus dat dementerenden in staat zijn om waarde toe te kennen aan dingen die ze meemaken in het momentane, in dit geval het nuttigen van een kroket waar mevrouw verlekkerd om vraagt als ze uitgedeeld worden op de afdeling.
Meedoen
In het ‘krokettenmoment’ zit nog een ander aspect dat meegewogen moet worden. Stel je eens voor dat het lekker ruikt en dat iedereen een kroket krijgt …Jij vraagt er ook om, maar je wordt overgeslagen! Dat kan voor de desbetreffende persoon erg pijnlijk zijn en door de dementie ook niet worden begrepen. Argumenten gebaseerd op redelijkheid hebben immers geen zeggingskracht meer. De lekkere geur des te meer.
En bovendien: wat voor veel mensen geldt, is ook voor menig mens met dementie cruciaal: erbij willen horen, meetellen, niet overgeslagen worden. Goede zorg vraagt om het meebewegen met de patiënt, zodat die waar hij of zij zich ook bevindt, er niet alleen voor staat. Vanuit een presentiekader gedacht, gebeurt dit relationeel afstemmen vanuit een breed en geschakeerd begrip van iemands levensverhaal.
De dochter steunt haar moeder niet in het continueren van haar vegetarische levenswijze, maar ziet het belang van de genoegens die gebonden zijn aan het hier en nu, waarbij ook verdisconteerd wordt dat haar moeder niet buiten spel gezet wordt, maar net als iedereen mag genieten van een speciale traktatie. Ook de verzorgenden hebben oog voor het probleem, maar zij stellen het erkennen van de vegetarische leefwijze primair.
Vanuit deze erkenning is het aanbieden van een groentekroket, op het moment dat anderen een gewone kroket krijgen, inderdaad een creatieve oplossing waarbij alle overwegingspunten tot hun recht komen. Een prachtig voorbeeld van goede zorg!
Afbeelding: Takeaway – Eigen werk.
0 reacties