De schijnwerkelijkheid van gezamenlijke besluitvorming

Fenomenologische casestudy vanuit zorgethisch perspectief naar besluitvorming

Het nemen van besluiten lijkt inherent te zijn aan het leven en ziek zijn. Steeds vaker wordt er van de patiënt verwacht dat hij zelf gaat kiezen en eigen regie voert. De patiënt weet immers zelf wat het beste voor hem is, is de gedachte. Gezamenlijke besluitvorming, samen met de arts nadenken over welke keuze goed is om te maken, lijkt hierin een welkom concept om te komen tot goede zorg. Toch zijn er ook tegengeluiden te horen. Het is niet duidelijk wat gezamenlijke besluitvorming nu precies is en kan het wel gelijkgesteld worden aan goede zorg?

Door middel van twee fenomenologische casestudies is door Ankana Spekkink en Jasmijn de Lange inzicht verworven in de ervaringen van twee patiënten, en diens naasten, waarbij besluiten moeten worden genomen omtrent behandeling op het moment dat er sprake is van ziekte. Het betreft patiënten die kort geleden de diagnose hebben gekregen van onbehandelbare, uitgezaaide kanker. Toch worden zij en hun naasten regelmatig geconfronteerd met keuzes voor levensverlengende behandelingen. Centraal in dit onderzoek staat dan de vraag: Hoe ervaren mensen met uitgezaaide, ongeneeslijke kanker de besluitvorming omtrent behandeling en wat is voor hen daarin goede zorg?

Vanuit de casussen van Johanna Vink en Kees Postma, zijn er vijf thema’s te destilleren die de geleefde ervaringen weergeven, namelijk: vervreemding van het vertrouwde, ervaring van chaos, hoop, gezien worden en samen ziek zijn. Deze thema’s zeggen iets over de geleefde ervaringen van patiënten op het moment dat ziekte het leven binnendringt. Binnen deze ervaringen is de focus gelegd op besluitvorming. Te zien is dat de thema’s samen een membraan vormen waarin de patiënt terecht komt en waar rationaliteit niet meer aan de orde is. Er worden geen rationele keuzes gemaakt, hetgeen wat het concept van gezamenlijke besluitvorming wel verwacht met een schijnwerkelijkheid tot gevolg. De dominante opvatting van gezamenlijke besluitvorming sluit dan ook niet aan bij de chaotische wereld van de patiënten en laat patiënten juist alleen in deze onvertrouwde en onveilige situatie.

Dit onderzoek laat zien dat goed zorgen meer is dan kiezen en het nemen van besluiten. Er zal vanuit een relationeel mensbeeld aansluiting moeten worden gevonden bij de aspecten van afhankelijkheid en kwetsbaarheid die inherent zijn aan het menselijk bestaan, juist ook op het moment van ziekte. Die kwetsbaarheid en afhankelijkheid is de werkelijkheid en spelen een belangrijke rol in de vorming van besluiten en de opgaven waar patiënten voor komen te staan.

Ankana Spekkink & Jasmijn de Lange

Het onderzoek is gepubliceerd op de ‘Wall of Fame’, waar de beste scripties van masterstudenten Zorgethiek en Beleid geplaatst worden. 

[button link=”https://www.zorgethiek.nu/wp-content/uploads/2015/10/De-schijnwerkelijkheid-van-gezamenlijke-besluitvorming-versie-oktober-2015.pdf” bg_color=”#e49c00″]Download Scriptie (PDF)[/button]